Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 36435 XIII - Wijziging begroting Economische Zaken en Klimaat 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota).

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	27-09-2023
Publicatie­datum	27-09-2023
Nummer	KST36435XIII2
Kenmerk	36435 XIII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2023-

2024

36 435 XIII

Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL Wetsartikelen 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat;

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,

M.A.M. Adriaansens

kst-36435-XIII-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2023

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Ondergrenzen toelichtingen

Voor het toelichten van de begrotingsmutaties zijn in deze eerste suppletoire begroting de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

Tabel 1 Ondergrenzen conform RBV

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

2 Beleidsartikelen

2.1 Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en markten

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 (bedragen x € 1.000)

Tabel 3 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingenbedrag in 2023 is verlaagd met € 1,4 mln. Dit is het saldo van onder meer de volgende mutaties:

• - 

  Een verlaging van € 19,5 mln voor Digital Europe. Dit betreft een schuif naar de jaren 2025 tot en met 2028 op basis van de verwachte projecten uit de werkprogramma's van de Europese Commissie.

• - 

  Een verhoging van € 10,2 mln van het budget voor het CBS. Dit betreft loon- en prijsbijstelling.

Uitgaven

Subsidies

EU-cofinanciering Digital Europe

Dit betreft een schuif van verplichtingen- en kasbudget naar de jaren 2025 tot en met 2028 op basis van de verwachte projecten uit de werkprogramma's van de Europese Commissie.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Bijdrage aan het CBS

Dit betreft de uitkering van de loon- en prijsbijstelling.

Ontvangsten Diverse Ontvangsten

Dit betreft de ontvangsten van de landelijke veiling FM-frequenties die in de zomer van 2023 heeft plaatsgevonden. Hiermee is in totaal € 152,8 mln opgehaald. Hiervan wordt € 120,2 mln in 2023 uitbetaald aan EZK. Daarnaast heeft EZK € 15,8 mln ontvangen voor de verlening van vergunningen voor de FM-frequenties over de periode 2022-2023.

2.2 Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en ondernemerschap voor duurzame welvaartsgroei

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 2 (bedragen x € 1.000)

Investeringen Verduurzaming Industrie -

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingenbedrag in 2023 is verlaagd met € 284,3 mln. Dit is het saldo van met name de volgende mutaties:

• - 

  Er wordt € 242,1 mln aan verplichtingenbudget van de NIKI-regeling verschoven van 2023 naar 2024 ten gevolge van latere publicatie en openstelling van deze regeling in verband met vertraging in de uitwerking hiervan.

• - 

  Het verplichtingenbudget voor de Tegemoetkoming energiekosten mkb (TEK) wordt met € 170 mln verlaagd.

• - 

  Het verplichtingenbudget voor TNO wordt verhoogd met € 16,3 mln in verband met additionele voor de rijksoverheid uit te voeren projecten.

• - 

  Het verplichtingenbudget voor de Kamer van Koophandel wordt verhoogd met € 12,9 mln, voornamelijk i.v.m. loon- en priisbij'stelling. Daarnaast worden er incidenteel middelen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van het UBO-register.

• - 

  Het verplichtingenbudget voor ESA wordt in 2023 met € 55,8 mln verhoogd in verband met inschrijving op ESA-programma's naar aanleiding van de Ministeriele conferentie van de ESA in november 2022.

Uitgaven

Subsidies

Tegemoetkoming energiekosten mkb

Op basis van het gebruik van de subsidieregeling Tegemoetkoming energiekosten mkb (TEK) in de afgelopen maanden wordt de raming van de TEK neerwaarts bijgesteld. De verwachting is dat in totaal € 230 mln voor de TEK benodigd zal zijn, waarvoor € 330 mln in 2023 zal worden bevoorschot.

NGF-project kwantumDeltaNL

Deze mutatie betreft een actualisatie van het uitgavenbudget op basis van de uitbetalingen voor dit project.

Investeringen Verduurzaming Industrie Klimaatfonds

Dit betreft een kasschuif van € 14,1 mln van 2023 naar 2024 voor de NIKI-regeling ten gevolge van latere publicatie en openstelling van deze regeling in verband met vertraging in de uitwerking hiervan.

Leningen

Qredits

Dit betreft een kasschuif die betrekken heeft op de time-out-arrangement (TOA). Het TOA-krediet is voor mkb-bedrijven die hard getroffen zijn door de coronacrisis en willen herstructureren. De TOA-regeling loopt tot 31 mei 2024, maar het budget van in totaal € 200 mln stond in 2022 en 2023. Daarom wordt € 30 mln verschoven van 2023 naar 2024.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Bijdrage aan TNO

Het budget voor TNO wordt verhoogd met € 17,2 mln in verband met additionele voor de rijksoverheid uit te voeren projecten. Het gaat hierbij om zowel EZK als andere departementen. Waar het om andere departementen gaat, wordt het budget overgeboekt naar EZK, aangezien EZK penvoerend departement is in de relatie met TNO.

Kamer van Koophandel

Deze post betreft de Rijksbijdrage aan de Kamer van Koophandel. De mutatie bevat voornamelijk meerjarige loon- en prijsbijstelling. Daarnaast worden er incidenteel middelen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van het UBO-register.

2.3 Beleidsartikel 3 Toekomstfonds

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 6 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 3 (bedragen x € 1.000)

Startups / MKB financiering Volledig revolverend

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget in 2023 is verhoogd met € 130,5 mln. Dit is het saldo van met name de volgende mutaties:

• - 

  Er is € 100 mln verplichtingenbudget toegevoegd ten behoeve van het Beschermingsfonds Economische veiligheid.

• - 

  Er is € 100 mln verplichtingenbudget toegevoegd ten behoeve van het European Tech Champions Initiative.

• - 

  Het verplichtingenbudget is met € 21,5 mln verlaagd als gevolg van een verplichtingenschuif op het onderzoeksdeel van het Toekomst-fonds. Hiervan heeft € 16,5 mln betrekking op RegMed XB.

Uitgaven

Leningen

Beschermingsfonds Economische Veiligheid

In de 1^e suppletoire begroting 2023 is op artikel 41 (Nog onverdeeld) van de EZK-begroting € 100 mln opgenomen voor een nieuw fonds ten behoeve van bescherming van strategische sectoren en technologieën. In deze suppletoire begroting Prinsjesdag wordt voor 2023 € 50 mln overgeheveld naar beleidsartikel 3. De Kamer wordt op korte termijn nader geinformeerd over de vormgeving van het fonds.

European Tech Champions Initiative (ETCI)

Er is voor de deelname van Nederland aan het European Tech Champions Initiative (ETCI) fonds € 100 mln beschikbaar gesteld. Dit bedrag wordt gedekt met generale middelen en heeft geen effect op het EMU-saldo.

Onco Research

De tweede fase van de lening aan Oncode wordt gefinancierd uit verschillende budgetten op het Toekomstfonds, waaronder het Toekomst-fondskrediet OnderzoeksFaciliteiten (TOF). De middelen stonden grotendeels in het lopende begrotingsjaar, terwijl de uitbetaling aan Oncode verspreid over een aantal jaren plaatsvindt. Met deze kasschuif wordt het kasritme goed gezet.

Thematische Technology Transfer

De uitfinanciering van de verplichtingen die via de TTT-regeling zijn aangegaan is later gestart dan gepland bij' de start van het Toekomstfonds in 2014, waardoor de raming al een paar jaar voorloopt op de daadwerkelijke uitbetalingen. Met deze kasschuif wordt het kasritme goed gezet.

RegMed XB

De subsidiemodule regeneratieve geneeskunde wordt naar verwachting eind 2023 opengesteld. Dit is een aantal jaar later dan gepland vanwege vertraging in de uitwerking van de regeling. Deze kasschuif zorgt voor een realistischere raming.

2.4 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget wordt per saldo met € 308,5 mln verhoogd. Dit saldo is het resultaat van verschillende verhogingen en verlagingen van verplichtingenbudgetten.

Ophogingen (groter dan € 10 mln):

• - 

  HER+ (€ 10,6 mln) omdat er meer verplichtingen worden verwacht dan aan budget beschikbaar is.

• - 

  SDE+ (178,7 mln), vooral ter financiering van de extra locatieonderzoe-ken door RVO voor windparken op zee (€ 128,7 mln) en een verplich-tingenschuif uit 2024 en 2025 naar 2023 (€ 50 mln).

• - 

  Aardwarmte (€ 12,5 mln), dit betreft de financiering van de uitbreiding van het SCAN-programma van EBN.

• - 

  ISDE (€ 279,3 mln), vooral door toevoeging uit het Klimaatfonds van middelen voor isolatiemaatregelen en hybride warmtepompen (€ 163 mln) en door overheveling van budget van het Ministerie van BZK voor isolatiemaatregelen (€ 48 mln). Daarnaast is € 68,3 mln vanuit het SDE++-budget toegevoegd (zie bij Verlagingen).

• - 

  Overige subsidies (€ 71,3 mln) door toevoeging van middelen (€ 60 mln) uit het Klimaatfonds voor de Correctieregeling duurzame warmte (motie-Grinwis) en het toevoegen van middelen uit de Aanvullende Post bij Financiën voor het versnellen van CCS-onderzoek door EBN (€ 11,3 mln).

• - 

  Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023 (€ 83,3 mln), omdat er op het prijsplafond 2023 sprake is van een tekort ten opzichte van het budget dat bij 1e suppletoire begroting naar beneden is bijgesteld op basis van ramingen.

• - 

  Compensatie aanbestedende diensten SEFE-contracten (€ 20 mln), zie ook bij Uitgaven.

• - 

  Uitbreiding ontwikkelfonds energiecoöperaties warmteprojecten (€ 26,6 mln): zie bij Uitgaven.

• - 

  Lening EBN (€ 32 mln) ter financiering van een lening aan EBN voor deelname aan de volgende fase van het CCS-project Aramis.

• - 

  Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden (€ 689,7 mln): omdat RVO de verplichtingen voor de Specifieke Uitkeringen (SPUK's) aan de medeoverheden ter financiering van de uitvoering van hun klimaatbeleid in 2023 in één keer is aangegaan voor de periode 2023-2025, is een schuif van verplichtingenbudget van 2025 naar 2023 doorgevoerd. Daarnaast is € 16,1 mln aan loon- en prijsbijstelling aan het budget toegevoegd.

• - 

  Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie

(€ 226 mln): om overtollig SDE-budget in de reserve te kunnen storten (zie ook bij Uitgaven) is € 226 mln vanuit het SDE++-budget naar het budget voor de storting in de reserves geschoven.

Verlagingen (groter dan € 10 mln):

• - 

  Projecten Klimaatakkoord (€ 10,4 mln), voornamelijk door overheveling van budget naar artikel 40 voor de Wetenschappelijke Klimaatraad en het CPB en voor klimaatcommunicatie en naar het Ministerie van IenW voor extra middelen voor het PBL.

• - 

  SDE++ (€ 550,2 mln) ter financiering van het tekort op de locatieonder-zoeken (€ 1.328,7 mln, zie boven bij verhogingen), de compensatie van aanbestedende diensten die hun contract met SEFE Energy in 2022 hadden beëindigd (€ 74 mln), het tekort op de ISDE (€ 68,3 mln) en de uitbreiding van het SCAN-programma (€ 12,5 mln). Daarnaast is € 226 mln overgeheveld naar het instrument storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie om de storting van overtollige SDE-budget (zie bij uitgaven) mogelijk te maken.

• - 

  Opschalingsinstrument waterstof (€ 248,9 mln), dit budget was in 2022 als voorfinanciering gedekt uit het DEI+-budget en wordt nu, nadat er eerst een verplichtingenschuif naar 2024 en verder is doorgevoerd, weer teruggeheveld naar het DEI+-budget omdat voor opschaling waterstof vanaf 2024 middelen uit het Klimaatfonds beschikbaar komen.

• - 

  IPCEI Waterstof (€ 199 mln) door een verplichtingenschuif van 2023 naar 2024.

• - 

  Tegemoetkoming blokaansluitingen (€ 348 mln): zie bij Uitgaven.

Uitgaven

Subsidies

Demonstratieregeling Klimaat- en Energie-innovatie (DEI+)

Op de middelen voor de DEI+ vindt een kasschuif plaats van 2023 naar 2024 tot en met 2027. Daarnaast wordt uit de resterende loon- en prijsbijstelling op artikel 40 € 1,8 mln toegevoegd aan het DEI+-budget.

Projecten Klimaat en Energieakkoord

De verlaging van het budget betreft voornamelijk overhevelingen van budget naar artikel 40 voor de apparaatskosten van de Wetenschappelijke Klimaatraad en voor de extra kosten die het ministerie maakt voor de publiekscampagne (Zet Ook De Knop OM (ZODKO) en algemene klimaatcommunicatie. Ook wordt budget naar Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) overgeheveld ter dekking van de extra kosten die door deze instellingen gemaakt worden voor aanvullend onderzoek en extra monitoring in het kader van het Klimaatakkoord.

SDE

Omdat door de hoge energieprijzen op de SDE-regeling in 2023 in het geheel geen uitgaven verwacht worden, wordt het gehele beschikbare kasbudget (€ 226 mln) in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort.

SDE+

Voornamelijk ter financiering van de nadeelcompensatie voor de productiebeperking van kolencentrales wordt € 730 mln vanuit het SDE+-budget overgeheveld naar het SDE++-budget waar deze nadeelcompensatie uit gefinancierd wordt. Bovendien wordt vanuit het SDE+-budget € 74 mln vrijgemaakt om de aanbestedende diensten die in 2022 financieel nadeel hebben ondervonden doordat zij hun energiecontracten met SEFE Energy hebben opgezegd, financieel te compenseren. Ook vinden diverse overhevelingen naar andere departementen (LNV, lenW, J&V) plaats ter financiering van de inpassingskosten die deze departementen moeten maken als gevolg van de aanleg van windparken op zee. Ook wordt € 12,5 mln vanuit het SDE+-budget overgeheveld ter financiering van de voortzetting van het SCAN-programma van EBN.

Tegenover deze verlagingen van het budget staan ook enkele verhogingen. Zo worden ontvangsten van RVO op basis van terugbetaalde SDE(+/++)-subsidievoorschotten ingezet ter dekking van de hogere uitgaven van RVO op de financiering van locatieonderzoeken voor windparken op zee en voor de hogere voorschotbetaling in 2023 aan TenneT voor de aanleg van het net op zee.

SDE++

De hogere uitgaven op het SDE++-budget hebben voor het grootste deel betrekking op de financiering van de nadeelcompensatie voor de productiebeperking van kolencentrales. Zie ook bij SDE+.

Aardwarmte

Voor het SCAN-programma worden extra middelen gereserveerd om de kennis van de ondergrond verder uit te breiden. In 2023 bedraagt dit € 12,5 mln. Dekking vindt plaats uit het SDE+-budget.

ISDE-regeling

Vanuit het Klimaatfonds is € 140 mln toegevoegd aan het ISDE-budget als onderdeel van het Nationaal Isolatie Programma (NIP). Het doel van het NIP is het isoleren van 2,5 miljoen woningen in 2030 met de nadruk op de

1,5 miljoen slechtgeïsoleerde woningen. Naast deze Klimaatfondsmid-delen stelt het Ministerie van BZK € 48 mln beschikbaar voor isolatiemaat-regelen. Tenslotte wordt vanuit het Klimaatfonds ook € 23 mln beschikbaar gesteld ter stimulering van de aanschaf van hybride warmtepompen.

Overige subsidies

Ter uitvoering van de motie Grinwis-Erkens wordt € 60 mln gereserveerd voor de nader uit te werken correctieregeling duurzame warmte.

Daarnaast wordt vanuit het Klimaatfonds in 2023 € 11,25 mln beschikbaar gesteld voor het versnellen van CCS-onderzoek door EBN. Tenslotte vindt een kasschuif van € 4,9 mln van 2023 naar 2027 plaats op het voor het WarmtelinQ-project beschikbare budget.

Opschalingsinstrument waterstof

In 2021 is het voor het opschalingsinstrument waterstof benodigde budget voorgefinancierd uit het DEI+-budget. Nu er middelen vanuit het Klimaatfonds beschikbaar komen voor waterstofprojecten kan het bedrag van de voorfinanciering weer toegevoegd worden aan het DEI+-budget. Daartoe wordt eerst het voor 2023 beschikbare kasbudget verschoven naar de jaren 2025 en 2026 en wordt het dan beschikbare kasbudget naar het DEI+-budget geschoven. Hier staat tegenover dat vanuit het Klimaatfonds € 1 mln aan het budget 2023 wordt toegevoegd voor het kennisplatform offshore elektrolyse en ketenbrede consortia.

Subsidie verduurzaming MKB (SVM)

Omdat de nieuwe openstelling van de SVM in 2023 vertraagd is, zal een groot deel van de betalingen hierop pas in 2024 plaatsvinden. Daarom wordt een groot deel van het voor 2023 beschikbare kasbudget met een kasschuif van € 9 mln naar 2024 geschoven. Ook wordt € 1,3 mln toegevoegd aan het uitvoeringsbudget van RVO ter financiering van de uitvoeringskosten van de regeling.

IPCEI waterstof

De verlaging van het budget voor IPCEI Waterstof wordt vooral veroorzaakt doordat Klimaatfondsmiddelen van de regeling IPCEI Waterstof golf 3 met een kasschuif van 2023 naar 2026 en 2027 worden geschoven.

Vulmaatregelen gasopslag

Op het budget 2023 voor de vulmaatregelen gasopslag Bergermeer is sprake van een meevaller van bijna € 730 mln. Omdat deze middelen generaal gedekt zij'n, worden deze nu weer ingeleverd naar de algemene middelen. Op de resterende midelen vindt een kasschuif plaats van € 354 mln van 2023 naar 2024 en 2025.

NGF-project NieuweWarmteNu!

Om de kasbudgetten van het instrument NGF-project NieuweWarmteNu! in lijn te brengen met de verwachte uitfinanciering op de in 2023 aan te gane verplichtingen, wordt een kasschuif van 2023, 2024 en 2025 naar latere jaren doorgevoerd.

Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023

De totale geraamde uitgaven aan het prijsplafond bedragen € 4,3 mld. Ondanks de gedaalde energieprijzen betekent dit een tegenvaller van € 0,3 mld ten opzichte van de raming die dit voorjaar is gemaakt door EZK. In het voorjaar is geraamd op basis van een verwacht prijs- en verbruiksverloop, waarbij foutief is gecorrigeerd voor de energiebelasting die geen deel uitmaakt van de plafondtarieven. Hierdoor is de toenmalige raming lager uitgevallen. De subsidie die RVO heeft uitgekeerd aan energieleveranciers tot en met augustus is inmiddels bekend. Op basis van deze realisatiecijfers kan een beter beeld worden geschetst van de kosten van het prijsplafond. De extrapolatie van de realisatiecijfers naar het restant van 2023 laat een tegenvaller zien ten opzichte van de raming van dit voorjaar. Aangezien de dekking van de uitgaven aan het energie-pakket in het voorjaar zijn vastgezet leidt dit niet tot een additionele dekkingsopgave. Daarnaast vinden in 2024 bijstellingen en afrekeningen plaats die mogelijk leiden tot additionele uitgaven, waarvoor middelen benodigd zijn. Een deel van de middelen is derhalve geschoven naar 2024.

Compensatie aanbestedende diensten SEFE-contracten

Voor de SEFE-regeling (compensatie van aanbestedende diensten die in 2022 financieel nadeel hebben ondervonden doordat zij in navolging van de sancties tegen Rusland hun energiecontracten met SEFE Energy hebben opgezegd) die tot maart 2025 loopt, worden ook uitgaven verwacht in 2023 (€ 20 mln). Dit betreft een gedeelte van de € 74 mln die voor de regeling vanuit de SDE+ beschikbaar is gesteld (zie ook bij SDE+).

Tegemoetkoming blokaansluitingen

Omdat de uitgaven voor de regeling tegemoetkoming blokaansluitingen naar verwachting zullen meevallen, wordt het hiervoor in 2023 beschikbare budget met € 338 mln naar beneden bijgesteld. Ook wordt € 10 mln overgeheveld naar het Ministerie van Financiën voor de uitvoeringskosten van de Belastingdienst voor het jaar 2023 van de regeling.

Uitbreiding ontwikkelfonds energiecoöperaties warmteprojecten

In 2023 wordt € 26,6 mln beschikbaar gesteld voor de pilot uitbreiding van het Ontwikkelfonds Energiecoöperaties voor warmteprojecten.

Leningen

Lening EBN

In 2023 zal een lening aan EBN worden verstrekt voor deelname in de FEED-fase van het Aramis-project, specifiek voor de ontwikkeling van de opslaglocaties. Het door EBN verkregen rendement op dit CCS-project zal worden gebruikt om deze lening af te lossen.

Opdrachten

Onderzoek en opdrachten

Aan het budget voor onderzoek en opdrachten worden Klimaatfondsmid-delen toegevoegd voor het onderzoek naar de nieuwbouw van kerncentrales, uitvoeringslasten en de ondersteuning van de ontwikkeling van Small Nuclear Reactors (SMR's). Daarnaast worden met een kasschuif middelen verschoven van 2023 naar 2024 en verder.

Energiehulp Oekraïne

Voor het herstel van de energie-infrastructuur in Oekraïne is € 18 mln gereserveerd. Hiervan wordt met een kasschuif € 7,5 mln naar 2024 geschoven, omdat de contracten van grote trajecten pas in het najaar van 2023 gesloten zullen worden en de daarmee samenhangende kasuitgaven daarom pas in 2024 zullen plaatsvinden.

Bijdrage aan medeoverheden

Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden

Door alle nieuwe klimaatambities kent de overheid verhoogde uitvoeringslasten. Daarom zijn Klimaatfondsmiddelen beschikbaar gesteld voor het versterken van de capaciteit bij provincies en regiogemeenten om het voorbereidingstraject van netverzwaringen en -uitbreidingen te versnellen. Aan deze middelen wordt nu de loon- en prijsbijstelling 2023 toegevoegd. Daarnaast worden er Klimaatfondsmiddelen toegevoegd voor de verhoogde uitvoeringslasten van medeoverheden op het gebied van kernenergie.

Storting begrotingsreserves

Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie

Omdat op de SDE-regeling in 2023 geen betalingen worden verwacht als gevolg van de gestegen energieprijzen (en het wegvallen van de onrendabele top), wordt het gehele in 2023 voor de SDE beschikbare kasbudget (€ 226 mln) in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort.

Ontvangsten

ETS-ontvangsten

Op basis van de jaarlijkse actualisatie van de ETS-prijzen wordt de raming van de ETS-ontvangsten met € 50 mln naar beneden bijgesteld.

Diverse ontvangsten

RVO verwacht in 2023 circa € 192 mln meer te ontvangen aan terugbetaalde subsidievoorschotten op basis van de SDE, de SDE+ en de SDE++. Deze ontvangsten worden ingezet ter dekking van de hogere uitgaven van RVO op de uitfinanciering van locatieonderzoeken voor windparken op zee en voor de (veel) hogere voorschotbetaling in 2023 aan TenneT voor de aanleg van het net op zee. Daarnaast wordt de raming met bijna € 3 mln verhoogd door hogere ontvangsten op basis van doorberekening van planschadeuitkeringen aan initiatiefnemers van energieprojecten en door terugbetaling van in 2023 te veel verstrekt voorschot door de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI).

Ontvangsten lening EBN Bergermeer

Op de begroting van artikel 4 stond nog een geraamde ontvangst in 2023 van € 2,3 mld als aflossing van de lening die in 2022 aan EBN is verstrekt voor het vullen van de gasopslag in Bergermeer. Maar omdat het in 2022 verstrekte voorschot op deze lening al eind 2022 (met rente) is terugbetaald komt de gehele ontvangstenraming voor 2023 te vervallen.

2.5 Beleidsartikel 5 Een veilig Groningen met perspectief

Tabel 10 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 5 (bedragen x € 1.000)

Tabel 11 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Toelichting verplichtingen en uitgaven Subsidies

Duurzaam Herstel

Duurzaam schadeherstel zal deel gaan uitmaken van de versterkings- en hersteloperatie (Kamerstuk 33 529, nr. 948). Vanwege de latere start van duurzaam herstel schuiven middelen voor duurzaam herstel door naar latere jaren.

Subsidieregelingen bestuurlijke afspraken

Er is € 7 mln toegevoegd aan de subsidieregelingen bestuurlijke afspraken. Hiervan is € 6 mln afkomstig van het instrument voor knelpunten in de categorie opdrachten en € 1 mln afkomstig van het instrument voor vastgelopen dossiers in de categorie (schade)vergoe-dingen.

Uitbreiding bereik woningverbeteringssubsidie

Zoals aangekondigd in Nij Begun wordt de bestaande subsidieregeling voor verduurzaming en verbetering (voor eigenaren van woningen die geen onderdeel zij'n van het versterkingsprogramma van NCG) uitgebreid met 28 extra postcodegebieden aan de randen van het huidige toepassingsgebied (maatregel 30). Hiervoor is € 150 miljoen toegevoegd aan de EZK-begroting.

(Schade)vergoedingen

Vastgelopen dossiers

Voor de vastgelopen dossiers die NCG oppakt is € 4,5 mln overgeheveld naar het instrument hiervoor onder opdrachten en € 1 mln naar het instrument onder subsidies. Er is € 0,182 overgeheveld naar bijdrage RVO voor uitvoeringskosten van het IMG.

Knelpunten (bestuurlijke afspraken)

Er is € 10 mln toegevoegd aan het instrument onder schadevergoedingen, deze middelen zijn afkomstig van het instrument onder opdrachten.

Knelpunten IMG

In de kabinetsreactie op de parlementaire enquête is aangekondigd dat het IMG de bevoegdheid krijgt om individuele knelpunten in de schadeaf-handeling voortvarender op te lossen (maatregel 4 uit Nij Begun).

Hiervoor is meerjarig in totaal € 70 mln gereserveerd. Daarvan is € 10 mln voor 2023 naar de EZK-begroting overgeheveld vanaf de Aanvullende Post.

Opdrachten

Werkbudgetten

Aan de diverse werkbudgetten op artikel 5 is € 9,8 mln toegevoegd voor 2023. Er is onder andere € 3,6 mln toegevoegd vanuit de Aanvullende Post voor de uitvoering van diverse PEGA-maatregelen. Ook worden er middelen overgeheveld naar de begroting van de Nationale ombudsman voor de werkzaamheden in het aardbevingsgebied en wordt loon- en prijsbijstelling uitgekeerd over het werkbudget.

Versterkingsoperatie

Op artikel 5 staat de kosten voor de versterkingsoperatie (de uitvoeringskosten staan op artikel 40). Er wordt voor 2023 € 16,9 mln toegevoegd aan de middelen voor de versterkingsoperatie waarvan o.a. € 11 mln voor het aanbieden van maatwerk ten behoeve van sloop/nieuwbouw en € 5 mln voor het bieden van overig maatwerk in de versterkingsoperatie.

Knelpunten (bestuurlijke afspraken)

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 is meerjarig € 100 mln gereserveerd voor het oplossen van knelpunten in de versterkingsoperatie. Er is € 16 mln afgeboekt van het instrument voor knelpunten in deze categorie. Daarvan is € 10 mln opgeboekt op het instrument voor knelpunten in de categorie (schade)vergoedingen en € 6 mln in de categorie subsidies, op het instrument subsidies bestuurlijke afspraken.

Vergoeding Norg akkoord

Vanwege de gedaalde gasprijs is de vergoeding op basis van het Norg akkoord met € 420 mln naar beneden bijgesteld.

Vastgelopen dossiers

Er is € 4,5 mln toegevoegd aan het instrument voor vastgelopen dossiers in deze categorie. Deze middelen zijn afkomsten van het instrument voor vastgelopen dossiers onder (schade)vergoedingen.

Verduurzaming bij versterken

Vanuit de PEGA-middelen op de Aanvullende Post is voor dit jaar € 15 mln toegevoegd aan de EZK-begroting voor het meenemen van verduur-zamingsmaatregelen bij de uitvoering van de versterkingsoperatie.

Bijdrage aan agentschappen

Bijdrage RVO

RVO voert in opdracht van de IMG de schadeafhandeling uit. Er is voor dit jaar € 5,8 mln toegevoegd voor de uitvoeringskosten van commissie bijzondere situaties en de uitvoeringskosten voor herbeoordeling waardedaling, duurzaam herstel en vastgelopen dossiers (voor zover uitgevoerd door IMG).

Bijdrage aan bestuur Instituut M(nbouwschade Groningen (IMG)

Het budget voor het IMG-bestuur is verhoogd met € 0,488 mln, omdat de door het IMG-bestuur begrote kosten het huidig beschikbare budget op de EZK-begroting overstijgen.

Bijdrage aan medeoverheden

Nationaal Programma Groningen

Er is voor dit jaar € 2,8 mln prijsbijstelling toegevoegd aan het budget voor het Nationaal Programma Groningen.

Compensatie gemeenten en provincie (bestuurlijke afspraken)

Er is voor dit jaar € 0,681 mln loonbijstelling toegevoegd aan het budget voor de compensatie van gemeenten en provincie.

Clustering en gebiedsfonds (bestuurlijke afspraken)

Er is voor dit jaar € 3,1 mln prijsbijstelling toegevoegd aan het budget voor clustering en het gebiedsfonds.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Raad voor de Rechtspraak

Rechtbanken in Noord-Nederland doen uitspraak in beroepszaken naar aanleiding van beschikkingen van het IMG voor fysieke schade, waardedaling of immateriële schade. Er is € 0,557 mln overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid ter dekking van de kosten van aardbevingszaken in 2022.

Ontvangsten

Ontvangsten Mijnbouwwet

De ontvangsten Mijnbouwwet worden met € 20 mln naar boven bijgesteld op basis van realisatiecijfers van de Belastingdienst, die deze heffingen int.

Dividend EBN

Deze bijstelling van € 81,6 mln komt grotendeels door het extra dividend dat EBN uitkeert in het kader van de vulopdracht voor gasopslag Bergermeer. Over vulseizoen 2022-2023 heeft EBN winst gemaakt.

2.6 Beleidsartikel 6 Bijdrage Nationaal Groeifonds

Tabel 12 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 6 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Alle voor 2023 resterende middelen zijn doorgeschoven naar latere jaren op basis van de 100%-eindejaarsmarge, met twee uitzonderingen. Ten eerste is € 170 mln verplichtingenruimte overgebleven voor de twee projecten die een toekenning kregen via de subsidieregeling Nationaal Groeifonds in de derde ronde, te weten Charging Energy Hubs en Groeien met Groen Staal. Voor dat laatste project zijn ook kasmiddelen overgebleven. Deze toekenningen en de hoogte van de subsidie zijn nog onder voorbehoud van een detailcheck van RVO en het besluit van de Minister van EZK.

3 Niet-beleidsartikelen

3.1 Artikel 40 Apparaat

Tabel 14 Apparaatsuitgaven Kerndepartement (bedragen x € 1.000)

Toelichting Personele uitgaven

Er is € 33,7 mln toegevoegd aan de budgetten van het eigen personeel van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Deze toevoeging komt onder andere door de loonbijstelling (ca € 15 mln) en een toevoeging voor de Wetenschappelijke Klimaatraad (€ 1,7 mln). Ook is er € 2,9 mln beschikbaar voor de oprichting van de directie Verduurzaming Industrie.

Materiële uitgaven

Er is € 15,8 mln toegevoegd aan de materiële budgetten. Deze toevoeging van budgetten komt onder andere door de prijsbijstelling (circa € 4,8 mln). Ook is er ongeveer € 1,5 mln overgekomen van BZK naar EZK wegens het programma HRM in het inkoopdomein. Daarnaast is er € 7,5 mln beschikbaar aan materiële budgetten voor de publiekscampagne «Zet De Knop Om» (ZODKO). Het budget voor ICT is met € 16,8 mln afgenomen. Circa € 5,5 mln hiervan komt door een overboeking naar LNV ten behoeve van het programma TiI voor 2023 tot en met 2026. Daarnaast is € 11,3 mln aangewend van het ICT-ontwikkelbudget.

3.2 Artikel 41 Nog onverdeeld

Tabel 15 Nog onderdeeld (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Loon- en prijsbijstelling

Betreft de verdeling van de loon- en prijsbijstellingstranche 2023 over relevante artikelonderdelen

Beschermingsfonds economische veiligheid

De middelen voor het beschermingsfonds economische veiligheid die bij voorjaarsbesluitvorming zijn gereserveerd op artikel 41 worden in deze begroting overgeheveld naar artikel 3 Toekomstfonds.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2023-2024, 36 435 XIII, nr. 2 24