Kabinet-Rutte I (2010-2012) - Hoofdinhoud

© RVD

Voorst rij v.l.n.r.: Rosenthal, Rutte, koningin Beatrix, Verhagen en Opstelten. Achterste rij v.l.n.r.: Schippers, Schultz van Haegen, De Jager, Donner, Bijsterveldt, Hillen, Kamp en Leers.

Dit minderheidskabinet i van VVD i en CDA i werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen 2010 i en trad op 14 oktober 2010 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende IV i. Voor een meerderheid in de Tweede Kamer sloten de regeringspartijen een gedoogakkoord i met de PVV i. VVD-leider Mark Rutte i werd de eerste premier van VVD-huize.

Als belangrijke taken zag het kabinet het saneren van de overheidsuitgaven, het vergroten van veiligheid en het verkleinen van de overheid. Daarnaast wilde Rutte I de gevolgen van de economische crisis bestrijden en de migratie beperken. Motto van het kabinet was 'vrijheid en verantwoordelijkheid'.

Het kabinet viel op 23 april 2012 als gevolg van de Catshuiscrisis i. De PVV achtte zich na het mislukken van de besprekingen over het terugdringen van het begrotingstekort niet langer gebonden aan het gedoogakkoord. Premier Rutte bood daarop het ontslag van zijn kabinet aan. Op 5 november 2012 trad het kabinet-Rutte II i aan als opvolger.

Formatie

De kabinetsformatie i van 2010 mondde uit in het minderheidskabinet-Rutte I dat werd gedoogd door de PVV. Dat gebeurde na een moeizame formatie, waarin pas op een (emotioneel) congres van het CDA het groene licht werd gegeven.

Regeerakkoord en regeringsverklaring

Op 30 september 2010 sloten CDA en VVD het coalitieakkoord 'Vrijheid en verantwoordelijkheid'. Tegelijkertijd werd er met de PVV een gedoogakkoord overeengekomen. Premier Rutte legde op 26 oktober 2010 de regeringsverklaring af.

In deze kabinetsperiode vond er slechts één wijziging in de samenstelling van het kabinet plaats.

• - 

  Donner opgevolgd door Spies als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

  Op 16 december 2011 verliet minister Donner het kabinet, vanwege zijn benoeming tot vicepresident van de Raad van State i. De Zuid-Hollandse gedeputeerde en oud-CDA-Tweede Kamerlid Liesbeth Spies volgde hem op. Aan het takenpakket van minister Leers werd het beleidsterrein 'integratie' toegevoegd.

Voor een meerderheid in de Tweede Kamer waren VVD en CDA afhankelijk van gedoogsteun van de PVV. Samen met de gedoogpartner beschikten de regeringspartijen over een nipte meerderheid van 76 zetels.

In de Eerste Kamer was de PVV voor de verkiezingen van 2011 i niet vertegenwoordigd. De regeringspartijen waren hier dan ook afhankelijk van samenwerking met andere partijen, in het bijzonder de SGP i. Deze situatie duurde ook na de verkiezingen voort, omdat VVD, CDA en PVV samen geen meerderheid wisten te behalen.

Op 20 maart 2012 stapte Hero Brinkman i uit de PVV-fractie na onenigheid over het islamstandpunt en de interne organisatie van de partij. Hij ging verder als eenmansfractie. Door deze afscheiding hield de gedoogcoalitie nog slechts 75 zetels over. Brinkman gaf echter aan dat hij het kabinet zou blijven steunen.

De economie was nog amper aan herstel van de kredietcrisis en de Grote Recessie van 2008/2009 toegekomen, of de eurocrisis en een nieuwe recessie dienden zich alweer aan. In het voorjaar van 2012 was duidelijk dat het ‘€ 18 miljardpakket’ van voorgenomen en deels al in gang gezette besparingsmaatregelen van het kabinet-Rutte I niet genoeg zou zijn om het begrotingstekort binnen de Europese norm van 3% BBP te houden.

Veiligheid en Justitie i

• - 

  Nationale politie

  In 2012 bracht minister Opstelten een wet tot stand waarbij nationale politie werd ingevoerd. Vooruitlopend op deze wet werd al een begin gemaakt met deze reorganisatie.

Immigratie en Asiel

• - 

  Verscherping beleid

  Het kabinet zette in op vermindering van het aantal asielaanvragen. Vreemdelingen moesten bovendien zelf hun inburgering gaan betalen. In EU-verband werd getracht regels voor gezinshereniging te verscherpen, maar de pogingen daartoe mislukten.

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap i

• - 

  Invoering langstudeerboete

  Op 8 juli 2011 werd de langstudeerboete ingevoerd, een verhoging van het wettelijk collegegeld voor iedere student die meer dan één jaar langer over een hbo- of WO-opleiding zou doen.

Financiën i

• - 

  Begrotingsakkoord 2012

  Om op tijd een conceptbegroting te kunnen laten zien aan de Europese Commissie en te voldoen aan Europese begrotingseisen sloot het demissionaire kabinet op 26 april 2012 een begrotingsakkoord met D66, GroenLinks en ChristenUnie. Hierin werden afspraken gemaakt over aanvullende bezuinigingen. Het akkoord kwam bekend te staan als het Lente- of Kunduz-akkoord.

Defensie i

• - 

  Kunduz-Missie Afghanistan

  In januari 2011 besloot het kabinet een politietrainingsmissie naar de Afghaanse provincie Kunduz te sturen. Nadat onder meer de nadrukkelijke verzekering was gegeven dat de opgeleide politiemensen geen militaire taken zouden krijgen, steunde een meerderheid van de Tweede Kamer deze missie.

• - 

  Militair optreden in Libië

  In maart 2011 werd besloten tot een Nederlandse bijdrage aan de internationale militaire actie om de burgerbevolking van Libië te beschermen tegen het regime van Khaddafi. De wijze waarop een spoedevacuatie van een werknemer van Haskoning uit Libië was aangepakt en waarbij de helikopterbemanning gevangen was genomen, werd ernstig bekritiseerd in de Tweede Kamer.

Bijzonderheden

Liberale premier

Het kabinet Rutte-I was het eerste kabinet dat onder leiding stond van een premier van de VVD. Bij het aantreden van het kabinet zei Rutte zichzelf te zien als de eerste liberale premier sinds Cort-van der Linden i (1913-1918).

In de twee troonredes die het kabinet opstelde, was er vooral veel aandacht voor de economische crisis. In 2012 werd er ook stilgestaan bij de toen lopende kabinetsformatie en de viering van 200 jaar Koninkrijk in 2013.

Op zaterdag 23 april 2012 kwam het kabinet-Rutte I ten val, nadat de besprekingen in het Catshuis over verdere bezuinigingen waren mislukt. Over de inhoudelijke redenen was strikt genomen niets bekend, omdat wekenlang in beslotenheid was vergaderd. Het leek er op dat de onderhandelaars van VVD, CDA en PVV het eens waren geworden over een bezuinigingspakket van € 14,4 miljard. Dat bleek echter niet het geval.

Na de breuk zegde Geert Wilders i namens de PVV-fractie het in oktober 2010 gesloten gedoogakkoord i op. Premier Mark Rutte i diende op zaterdagavond 21 april het ontslag van zijn kabinet aan de Koningin aan. Na overleg tussen de fracties in de Tweede Kamer en een Kamerdebat op 24 april werd besloten op 12 september vervroegde Tweede Kamerverkiezingen te houden.

Meer over