Diensten van algemeen belang (DAB) - Hoofdinhoud

Titel

Rapport voor de Europese Raad van Laken over de diensten van algemeen belang

Datum raadsdocument

25 oktober 2001

nr. Raadsdocument

13 235/01

nr. Commissiedocument

COM (2001) 598 def Eerstverantwoordelijke ministerie: EZ i.o.m. BZ, V&W, VWS, BZK

Behandelingstraject in Brussel

Presentatie in de Interne Marktraad van 26 november. Daarna wordt het voorgelegd aan de ER Laken

Consequenties voor EG-begroting in EURO (per jaar)

Geen.

Korte inhoud en doelstelling van het voorstel

Met deze rapportage geeft de Commissie gevolg aan het verzoek van de Europese Raad van Nice om grotere voorspelbaarheid en duidelijkheid te creëren inzake de vraag hoe staatssteun- en mededingingsregels moeten worden toegepast op ondernemingen belast met de uitvoering van diensten van algemeen belang (DAB). Daarnaast gaat de rapportage in op het door enkele lidstaten (m.n. Frankrijk) gevoerde pleidooi voor meer duidelijkheid t.a.v. de reikwijdte en definiëring van het concept DAB. Tezamen met de Commissierapportage zullen ook de Raadsconclusies die de Interne Markt Raad laatstelijk terzake heeft aangenomen aan de Europese Raad van Laken worden voorgelegd.

Onder DAB worden verstaan diensten die verschillen van normale marktgegenereerde diensten in die zin dat zij naar mening van de overheid aangeboden dienen te worden. DAB zijn water, elektriciteit, post-, vervoeren telecommunicatiediensten, maar bijvoorbeeld ook afvalverwerking, publiek omroep en medische en sociale dienstverlening.

In het Commissierapport wordt duidelijk aangegeven dat niet de hele systematiek rondom DAB herbelicht moet worden; die blijft geldig en toereikend. In de huidige systematiek laat het Verdrag de lidstaten vrij te bepalen wat de taken zijn van de DAB en hoe deze diensten worden beheerd en gefinancierd, terwijl de Commissie erop toeziet dat de regels van de interne markt en de mededingingsregels worden geëerbiedigd. Het doel van de rapportage is om helderheid te verschaffen over een aantal thema's:

• - 

  Staatssteunregime
• - 

  Opstellen horizontale kaderrichtlijn
• - 

  Opstellen lijst met DAB die als niet-economisch worden beschouwd.

Staatssteunregime

Het Gerecht van Eerste aanleg heeft bepaald dat financiële compensatie aan een onderneming belast met een DAB, per definitie staatssteun is en moet worden aangemeld in Brussel. Vervolgens kan de Commissie de steun al dan niet verenigbaar verklaren met het Verdrag. Deze interpretatie van de Commissie kan leiden tot een aanzienlijke toename van de aanmeldingsverplichtingen.

Tegemoetkomend stelt de Commissie in het voorliggende rapportage een tweefasen-aanpak voor om de juridische zekerheid te vergroten. In de eerste fase zal de Commissie een aantal richtsnoeren opstellen aan de hand waarvan lidstaten «guidance» wordt verschaft hoe bij uitvoering van DAB te handelen inzake overheidscompensatie. Vervolgens zal de Commissie de opgedane ervaringen evalueren om eventueel een verordening voor een groepsvrijstelling voor staatssteunaanmeldingen te ontwerpen.

Horizontale kaderrichtlijn

In haar rapportage wijst de Commissie het idee af van het opstellen van een horizontale kaderrichtlijn voor DAB. Een aantal lidstaten verzocht een kaderrichtlijn waarin de principes die ten grondslag liggen aan DAB nader gedefinieerd zouden moet worden. Dit met het oog op de afbakening van bevoegdheden van de Gemeenschap (lees: de Commissie) en de lidstaten ten aanzien van uitvoering, financiering en organisatie van DAB. De Commissie daarentegen bepleit in haar rapportage een sectorspecifieke aanpak en stelt dat een kaderrichtlijn de dynamiek en de diversiteit tussen sectoren en lidstaten veronachtzaamt. De richtlijn zal volgens de Commissie gegeven deze diversiteit per definitie slechts algemeen van karakter kunnen zijn waardoor zij twijfelt aan het operationele nut van een dergelijke richtlijn.

Het is niet uitgesloten dat de Commissie onder druk van een aantal Lidstaten toch het eventuele nut van een horizontale kaderrichtlijn zal bezien.

Lijst met DAB die als niet-economisch worden beschouwd

Diensten die als niet-economische activiteit beschouwd worden (bijv. rechtspraak), vallen niet onder de mededingingsregels en de interne marktregels. Er is door enkele lidstaten de suggestie gedaan met een lijst van DAB te komen, te hechten aan de algemene kaderrichtlijn, die als niet-economische diensten moeten worden beschouwd. De Commissie wijst dit idee af om dezelfde redenen als bij een kaderrichtlijn.

Naast deze drie punten stelt de Commissie in haar rapportage nog de volgende punten aan bod:

Cardiffproces

De Commissie stelt voor om in het kader van het Cardiffproces de DAB jaarlijks horizontaal te evalueren. Een dergelijke evaluatie maakt het mogelijk te bepalen of relevante publieke doelstellingen behaald worden en beleidsveranderingen door te voeren als de ontwikkelingen daarom vragen.

Referentie aan Verdrag

In de rapportage van de Commissie wordt tevens de vraag aan de orde gesteld of er een extra referentie aan het Verdrag dient te worden toegevoegd om het belang van DAB in de EU te versterken. Daartoe wordt voorgesteld dat aan artikel 3, waarin voorbeelden van beleid zijn neergelegd waarmee de algemene doelstellingen van de Gemeenschap worden verwezenlijkt, een nieuwe subparagraaf wordt toegevoegd.

Rechtsbasis van het voorstel

N.v.t., het betreft rapportage.

Subsidiariteit, proportionaliteit, deregulering

N.v.t., het betreft rapportage.

Nederlandse belangen

Het is in het belang van Nederland om de huidige systematiek inzake DAB te onderschrijven, dat wil zeggen dat de Commissie de lidstaten vrij laat te bepalen wat de taken zijn van de DAB en hoe deze diensten worden beheerd en gefinancierd.

Nederland hecht aan verduidelijking van transparantie en rechtszekerheid wat betreft specifieke problemen, zoals de vraag of overheidscompensatie verstrekt aan ondernemingen belast met de uitvoering van DAB a priori moeten worden aangemeld als staatssteun.

Consequenties voor nationale regelgeving/beleid c.q. decentrale overheden

(betrokkenheid IP/VNG): N.v.t.

Rol EP in de besluitvormingsprocedure

Raadpleging.