Mededeling Integratie sociale aspecten overheidsopdrachten - Hoofdinhoud

Titel

Interpretatieve mededeling van de Commissie betreffende het gemeenschapsrecht van toepassing op overheidsopdrachten en de mogelijkheden om sociale aspecten hierin te integreren

Datum Raadsdocument

18 oktober 2001

nr. Raadsdocument

12 890/01

nr. Commissiedocument

COM(2001) 566 def

Eerstverantwoordelijk Ministerie

EZ voor aanbesteden, SZW voor sociale aspecten, i.o.m. alle IOEA leden

Behandelingstraject in Brussel

Het betreft een document met een visie van de Commissie op welke wijze en in welke mate sociale aspecten meegenomen kunnen worden in een EU-aanbestedingsprocedure.

Geen specifieke behandeling in de Raadswerkgroep overheidsopdrachten, wel als zodanig onderwerp van gesprek bij besprekingen in de Raadswerkgroep over de wijzigingen van de betreffende EU richtlijnen. Consequenties voor EG-begroting in EURO (per jaar): Geen

Korte inhoud en doelstelling van het voorstel

De Europese aanbestedingsrichtlijnen, t.w. Diensten (92/50), Leveringen(93/36), Werken(93/37) en Nutssectoren (93/38) geven geen duidelijkheid op welke wijze en in welke mate aanbestedende diensten bij overheidsaanschaffingen sociale aspecten kunnen meenemen in een aanbestedingsprocedure. Het interpretatieve document van de Commissie heeft ten doel een analyse en een overzicht te geven van de mogelijkheden in het bestaande communautaire rechtskader om sociale aspecten in overheidsopdrachten te integreren.

Aanbestedende diensten bepalen zelf de inhoud van de aan te besteden opdracht: indien deze een «sociale» achtergrond heeft (zoals de bouw van een ziekenhuis of een tehuis voor gehandicapten of een opleiding voor werklozen) dient het gebouw of de dienst aan de vereiste specifieke behoeften te voldoen en vallen dergelijke opdrachten gewoon onder de bestaande regelgeving.

Lastiger wordt het of er specifieke voorschriften aan de opdracht mogen worden verbonden: bijv. de inzet van een bepaald percentage werklozen bij de bouw of de verplichting een opleiding aan werklozen te geven tijdens de duur van het project. De mogelijkheden om met sociale aspecten rekening te houden bestaan volgens de Commissie met name bij het vaststellen van het voorwerp of de aard van de opdracht. Deels zullen dit eisen betreffen inzake gezondheid of veiligheid ( bijv. opslag van gevaarlijke goederen, verkeerscirculatieplan op de bouwplaats etc.) die op grond van Europese of nationale voorschriften verplicht zijn. Deels kunnen het technische eisen zijn die nodig zijn om de producten geschikt te maken voor gebruik door specifieke groepen (computerapparatuur voor gebruik door gehandicapten en blinden).

Niet als technische specificaties kunnen worden beschouwd eisen die geen enkel verband houden met het product of de prestatie zelf zoals de eis om bepaalde groepen werknemers (werklozen, vrouwen etc.) voor de uitvoering van de opdracht aan te trekken.

Ook bij de selectie van gegadigden en in de gunningscriteria kunnen in bepaalde mate sociale criteria worden meegenomen. Bij de selectiecriteria bestaat die mogelijkheid eigenlijk alleen bij het aantonen van de technische bekwaamheid.

Indien voor de opdracht specifieke vakkundigheid op «sociaal» terrein is vereist, is het mogelijk binnen het kader van de ­ in de richtlijn uitputtend vastgelegde ­ lijst van referenties en bewijsmiddelen om specifieke ervaring of kennis te vragen (ervaring met beheer crèche of opleiding werklozen).

Ingeval van het gunningscriterium economisch voordeligste aanbieding kunnen sociale aspecten een rol spelen, indien deze kunnen worden toegeschreven aan het product of de dienst waarop de opdracht betrekking heeft (het stellen van specifieke eisen aan de kwaliteit van de dienstverlening voor bepaalde groepen werknemers zoals bijvoorbeeld gehandicapten). Niet mogelijk is het om gedeelten van opdrachten voor te behouden aan bepaalde categorieën personen (werklozen, vrouwen etc.) die niets van doen hebben met de aard van de opdracht. Als aanvullende voorwaarde ­ een begrip ontwikkeld door het EG Hof van Justitie ­ is het mogelijk om een voorwaarde in verband met werkloosheidsbestrijding te stellen mits die voorwaarde alle algemene beginselen van het gemeenschapsrecht eerbiedigt en er een keuze bestaat uit twee of meer economisch gelijkwaardige inschrijvingen.

Een gunningscriterium inzake werkloosheid is ­ volgens het Hof- mogelijk maar deze mag geen direct of indirect discriminerende werking hebben voor inschrijvers uit andere lidstaten en moet uitdrukkelijk in de aankondiging worden vermeld.

Tenslotte geeft de interpretatieve mededeling een aantal voorbeelden van contractbepalingen of voorwaarden die bij de uitvoering van de opdracht kunnen worden toegepast (bijv. verplichting werkzoekenden of gehandicapten te werven of opleidingen te organiseren, maatregelen te nemen ter bevordering van vrouwenemancipatie of etnische diversiteit of het uitvoeren van nog niet nationaal verplichte ILO conventies etc.). Deze bepalingen mogen geen verkapte technische specificaties of selectie- of gunningscriteria zijn en moeten in de aankondiging van de opdracht worden vermeld; de bepalingen vormen een verplichting die iedere opdrachtnemer moet aanvaarden en hebben betrekking op de uitvoering van de opdracht: niet aanvaarding is niet in overeenstemming met het bestek en reden voor afwijzing. Het stellen van eisen (ook bij sociale aspecten) aan producten of ondernemingen in een aanbestedingsprocedure dient volgens de Commissie altijd transparant en proportioneel te zijn.

Rechtsbasis van het voorstel

n.v.t. betreft interpretatieve mededeling

Subsidiariteit, proportionaliteit, deregulering

Subsidiariteit

en deregulering hier niet aan de orde: het betreft geen regelgeving maar de visie van de Commissie (niet noodzakelijkerwijs die van de lidstaten) over de wijze waarop aanbestedende diensten met het toepassen van sociale aspecten in een aanbestedingsprocedure kunnen omgaan. Uiteindelijk bepaalt het EU Hof van Justitie het eindoordeel hierover.

Indien bepaalde lidstaten of het EP de interpretatie van de Commissie niet ver genoeg vinden gaan dan bestaat de mogelijkheid dat genoemde richtlijnen alsnog op onderdelen aangepast worden.

Nederlandse belangen

Het document geeft meer duidelijkheid over wat wel en niet kan bij het toepassen van sociale criteria in aanbestedingsprocedures.

Consequenties voor de nationale regelgeving / beleid c.q. decentrale overheden (betrokkenheid IPO / VNG)

Aanbestedende diensten dienen met de visie van de Commissie rekening te houden c.q. hun voordeel daarmee te doen.

Rol EP in de besluitvormingsprocedure

Dit document bevat de interpretatie van de Commissie over de uitlegging van de aanbestedingsrichtlijnen op het punt sociale criteria. Het EP kan hierin verder niets wijzigen (dat kan alleen het EG HvJ in het kader van een Hof procedure). Wel kan het EP evt. voorstellen (amendementen) doen in kader van het wetgevend pakket overheidsopdrachten voor verdergaande mogelijkheden om sociale criteria in aanbestedingsprocedures mee te nemen.