Verslag van de anti-schaliegas protesten in Balcombe - Hoofdinhoud

De afgelopen dagen was ik in Balcombe, Groot-Brittanië. Het bedrijf Cuadrilla is daar proefboringen begonnen naar hoogrisico-schaliegas en schalieolie. Lokale bewoners ontdekten pas wat er ging gebeuren toen de vergunningen al afgeven waren en kwamen in verzet. Zij vroegen om steun aan andere antischaliegasgroepen. Deze lokale bewoners en demonstranten zijn drie weken geleden een protestkamp begonnen in de berm naast de toegang tot de beoogde boorlokatie. Elke dag is het protest gegroeid en dat zal de komende dagen zeker zo doorgaan. De afgelopen dagen was ik in dit protestkamp. Hieronder een blog over de risico’s van zo’n proefboring en de sfeer in het protestkamp.

Wat is schaliegas?

Schaliegas is gas dat diep onder de grond zit en enkel gewonnen kan worden door een methode die ‘fracking’ heet: Onder hoge druk wordt een mix van water, chemicaliën en zandkorrels in de bodem gespoten, waardoor scheuren ontstaan in de keiharde schalielaag en het gas kan worden gewonnen. Chemische explosieboringen zijn het eigenlijk.

Cuadrilla wil ook in Nederland proefboringen doen naar schaliegas. Voorlopig mag er in Nederland niet geboord worden naar schaliegas, maar de discussie dreigt te kantelen. Ik ben tegen elke manier om de laatste restjes fossiele brandstoffen uit onze aarde te knijpen. Het helpt niet om geld te steken in fossiele technieken, terwijl we superenergie-efficiency en schone energie moeten stimuleren om klimaatverandering een halt toe roepen.

Het winnen van schaliegas geeft risico’s voor mens en milieu: grondwater kan ernstig vervuild raken door het inspuiten van chemicaliën en het vrijkomen van methaan, er worden grote hoeveelheden water verspild, het geeft jarenlang geluid- en lichthinder en enorm veel extra vrachtvervoer. De kans op aardbevingen neemt ook toe. Tel je dat bij elkaar, dan is schaliegas zelfs nog vervuilender dan steenkool!

Het protestkamp

Genoeg redenen dus om een protestkamp op te zetten naast de boorinstallatie van Cuadrilla. Het kamp is opgezet in de berm van de weg die naar de boorlocatie leidt. Iedere dag rijden er vrachtwagens naar de installatie, om nieuwe pijpen of andere materialen aan te leveren. De demonstranten proberen de komst van die vrachtwagens te vertragen. Ik vond de mensen in het kamp goed geinformeerd, echt betrokken bij moeder aarde en buitengewoon handig in het managen van vreedzaam protest. Het kamp is drugs- en alcoholvrij. Om 11 uur gaat alle muziek uit en wordt er (bijna) geen lawaai meer gemaakt. Ook wordt er enorm lekker gekookt en wordt er steeds eten en drinken langsgebracht door allerlei mensen uit dorpjes in de buurt. In grote open vergaderingen worden alle besluiten genomen.

Het protest van de lokale bewoners wordt aangevoerd door twee lieve mensen van middelbare leeftijd. Ze komen over als ontzettend zachtaardige, lieve oudjes. Maar de maat is vol en zij accepteren chemische explosieboringen naast hun deur niet. Er zijn mensen uit de lokale omgeving, ervaren Britse milieuactivisten en ook veel internationale bezoekers. Er is een flink aantal Nederland, er zijn wat Duitsers, Oosterijkers en zelfs Japanners. Dat brengt een interresante uitwisseling mee van ervaringen, tacktieken en invalshoeken.

Verder heeft het kamp meer weg van een soort camping. Er zijn slaaptenten, eettenten, er is zelfs een massagetent en een bibliotheek. Gisterochtend heb ik geholpen bij de eettent. De middag daarvoor ben ik folders wezen uitdelen in Balcombe en heb ik ook voorstanders van schaliegas gesproken.

Behalve protest is de belangrijkste doelstelling informatie-uitwisseling. De hele dag door vinden workshops plaats. Ikzelf heb veel verteld over de stand van zaken rondom schaliegas in Nederland. Ik heb een workshop gegeven over machtsverschillen, verzet, mediation en conflictresolutie. Verder heb ik veel met de media gesproken en ben ik geinterviewd door BBC TV en radio, door ITV, een Deense krant, eem Japanse documentaire maker en een Duitse krant. Vanuit de Nederlandse media is er nog geen belangstelling.

Regelmatig gaan demonstranten het dorp in om met de bewoners te praten over de proefboringen en de reden van het protest. Veel bewoners zijn erg blij met de internationale solidariteit tegen de proefboringen. Als het misgaat, zijn zij immers degene die direct met de brokken zitten, ik ben dan weer veilig terug in Nederland. De activiteiten op de boorlokatie gaan 24 uur per dag door. ’s Nachts hoor je het lage gedreun van de werkzaamheden en is alles hel uitgelicht. Er is veel bewaking en Cuadrilla was druk bezig metershoge hekken neer te zetten en “razor wire” (messcherp prikkeldraad) er bovenop.

Risico’s van proefboringen: Lessen voor Nederland

De kans bestaat dat Cuadrilla ook in Nederland proefboringen naar schaliegas mag gaan doen. Ik heb in Balcombe in ieder geval gezien, hoe dat niet moet en belangrijke lessen meegenomen voor het geval er hier toch proefboringen zullen plaatsvinden.

Zo heeft Cuadrilla speciaal voor de Britse proefboring een nieuwe 'losse' BV opgezet. Dat betekent dat als er iets misgaat, bijvoorbeeld als zich ongelukken voordoen of als de boorput gaat lekken, het grote bedrijf Cuadrilla niet zelf aansprakelijk is. Enkel de nieuw opgerichte BV, waar maar weinig vermogen inzit loopt risico. De kans dat de belastingbetaler voor de kosten van eventuele schade gaat opdraaien is dus groot.

Ook omzeilt Cuadrilla in Balcombe op een slimme manier de milieuwetgeving. Door het met chemicaliën vervuilende water diep onder de grond te lozen, kunnen ze claimen dat het water daar niet weg kan en dat daarom een milieueffect rapportage overbodig is.

Misinformatie en de salamitaktiek zijn andere Cuadrilla methodes. Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze nu niet fracken in Balcombe. En dat klopt: ze zijn nu nog bezig verticaal de aarde in te boren. Fracken gebeurt pas daarna bij een horizontale aftakking van de verticale boorput.

Als men tijdens de proefboringen gas vindt, wordt dat gas niet opgevangen maar direct afgefakkeld. Het zijn immers slechts ‘proefboringen’ zegt Cuadrilla en het is te duur het gas op te vangen. Het zijn wel proefboringen die op deze manier flink vervuilend zijn en helemaal niets aan energie opleveren.

Tot slot vertelde een expert uit het kamp me hier, dat, afhankelijk van de samenstelling van het gas, het mogelijk is dat er dioxine vrijkomt. Dioxine is een zeer schadelijk gif dat kankerverwekkend kan zijn. Maar hier in Balcombe is er niemand die onafhankelijke metingen verricht of monitort was de oude situatie was, hoe het nu is en hoe het straks zal zijn als er gefrackt wordt. Dan kan er ook niet vastgesteld worden of vrijkomend methaan, dioxine of radioactieve stoffen er van nature waren of dat het door Cuadrilla veroorzaakt is.

Het waren dus een paar inspirerende drukke en mooie dagen in Balcombe. Inspirerend door de gemoedelijke sfeer, de overtuiging van de demonstranten en hun onderlinge verbondenheid. Het was ook erg leerzaam door de sterke focus op informatieuitwisseling. Ik zeg: schaliegas, laten we daar niet aan beginnen. Maar mocht het ooit in Nederland tot proefboringen komen, dan heb ik alvast een flinke lijst aan veiligheidsvoorwaarden klaarliggen. En zelfs als het veilig zou kunnen, is het laatste wat we nodig hebben nog meer fossiele energiebronnen, terwijl elke dag de wind ergens waait en de zon schijnt.

Zie ook hier videoverslag van het bezoek van Liesbeth

Video:

Klik hier om de video te bekijken.