Toegang tot de rechterlijke macht ernstig onder druk - Hoofdinhoud

De rechterlijke macht bevindt zich in een neerwaartse spiraal. Advocaten, rechters, officieren van justitie en vakbonden; allen luiden ze de noodklok.

Er is een structureel tekort van 50 miljoen euro, de werkdruk is veel te hoog en de gewenste innovatie komt niet van de grond. Het gevolg is dat de toegang tot de rechterlijke macht ernstig onder druk staat.

Er is een structureel tekort van 50 miljoen euro

Iedereen moet zeker kunnen zijn van goede rechtspraak en iedereen moet toegang hebben tot die rechtspraak. Daarvoor is meer geld nodig en een betere bekostigingssystematiek. Het kabinet trekt echter niet voldoende geld uit voor onze rechtstaat en dreigt die daarmee nog verder te verzwakken.

Zo wil het kabinet kleinere rechtbanken sluiten. Maar juist door het verdwijnen van de kantongerechten wordt de fysieke afstand naar een rechtbank groter. Hierdoor ontstaan er steeds meer ‘verstekzaken’, waarbij rechtzoekenden niet komen opdagen. En onderzoek laat ook zien dat het terugbrengen van het aantal rechtbanken, gerechtshoven en parketten niet heeft geleid tot een betere kwaliteit van de rechtspraak.

Ook wil het kabinet korten op de gesubsidieerde rechtsbijstand door een systeem van ‘triage’ in te voeren, waarbij er eerst wordt beoordeeld of het wel ‘noodzakelijk’ is om rechtsbijstand te krijgen. Dit is onacceptabel. Dan creëer je een tweedeling tussen mensen die zelf een advocaat kunnen betalen en mensen die afhankelijk worden van de beoordeling van een instantie.

Tenslotte wil het kabinet de eigen bijdrage aanpassen. Nu is dat gewoon een vast bedrag, gekoppeld aan de hoogte van je inkomen. Het kabinet wil van de eigen bijdrage een percentage maken van de totale kosten van rechtsbijstand. Hierdoor heb je dus van tevoren geen idee wat het uiteindelijke bedrag gaat worden. Beetje bij beetje komt zo de toegang tot de rechtspraak in Nederland verder onder druk te staan.

Beetje bij beetje komt zo de toegang tot de rechtspraak in Nederland verder onder druk te staan.

Een alternatieve oplossing is heel makkelijk: er moet echt extra geld bij. Er is 127 miljoen euro extra nodig om de vergoeding voor sociale advocaten te verbeteren en 11 miljoen euro voor betere digitale toegang tot het recht. Terwijl het kabinet miljarden naar het bedrijfsleven laat stromen, weigert het geld vrij te maken voor de toegang van ons allen tot de rechtspraak.

Daarnaast kent de financiering van de rechtspraak perverse prikkels. Rechtbanken worden namelijk grotendeels betaald via ‘outputfinanciering’; simpel gezegd, ze krijgen betaald per rechtszaak die wordt afgehandeld. Hiermee moeten rechtbanken hun huisvesting, centrale diensten en alle innovatie betalen. Echter, het aantal rechtszaken neemt de afgelopen jaren sterk af en daardoor krijgen rechtbanken onvoldoende geld om hun vaste lasten te dragen, laat staan geld vrij te maken voor innovaties.

Juist bij onze rechtspraak, moet het recht van de sterkste niet gelden

In een rijk land als Nederland moet je er zeker van kunnen zijn dat je je recht kan halen, ook met een kleine beurs. Juist bij onze rechtspraak, moet het recht van de sterkste niet gelden. Vandaag spreekt de Eerste Kamer over de staat van de rechtstaat. Er moet gewoon meer geld bij en er moet kritisch worden gekeken naar de wijze van financiering. Wij dienen één motie in om in ieder geval de bestaande rechtbanken en gerechtshoven in stand te houden.