"Meer geld nodig voor onze infra"

Met dank overgenomen van R.J. (Remco) Dijkstra i, gepubliceerd op maandag 7 december 2020, 2:51.

Voorzitter,

(het gesproken woord telt)

Ik begin dit MIRT-overleg namens de VVD met een paar algemene opmerkingen en benoem weg- en waterprojecten. Mijn collega Erik Ziengs gaat spreken over spoor, OV en de fiets. In grote lijnen komt deze verdeling overeen met de portefeuilles van de beide bewindspersonen.

Algemeen

Het mooie aan infra is dat het concreet is. Een fietspad, een rails, een kanaal of een snelweg. We hebben het best mooi voor elkaar, maar het is niet vanzelfsprekend. Als we weten dat we nu hier erover zeggen, pas over gemiddeld tien jaar zichtbaar is, moeten we verder vooruitkijken. Voorbij de corona dus. Vindt de Minister dat ook? Dat 2019 een beter peiljaar is, dan het huidige. Want in pre-corona tijd wilden miljoenen Nederlanders zo veilig en snel mogelijk van A naar B. Ze bepalen liefst zelf hoe. Dat blijft zo. Sterker nog; de behoefte van je eigen vervoer is groter dan ooit.

Ook worden dagelijks vele goederen vervoerd over de weg, het water en het spoor. Iedereen wil internetpakketjes thuis, niemand wil lege winkels of fabriekshallen zonder voorraden. Tel daarbij de economische ontwikkeling, de groei naar meer mensen en de miljoen huizen erbij tot 2030, dan blijft investeren nodig om knelpunten aan te pakken en verkeersinfarcten te voorkomen. Wel ziet de VVD kansen in meer blijvend thuiswerken, betere spreiding van openingstijden en flexibel werken, maar het is allemaal nodig om stilstand te voorkomen.

Nederland scoort nu nog goed als het gaat om onze infrastructuur, maar ik durf de voorspelling aan dat dit niet zo blijft als de VVD niet stevig in een nieuwe regering zit en er bovendien geen vele miljarden bijkomen. De Mobiliteit Alliantie rekende in 2018 al met een bedrag van 53 miljard dat nodig zou zijn de komende decennia. Ze hadden een vooruitziende blik. Wat zijn de mogelijkheden om het CEF (uit de EU) te benutten voor onze infra-investeringen?

Opgave beheer

Het beheer en onderhoud slokt inmiddels het grootste deel van het beschikbare budget op. Het voorlopige jaarlijks tekort voor wegenbeheer bedraagt 1,4 miljard per jaar (dat is de helft) en voor spoor gaat vrijwel al het beschikbare geld al naar beheer en onderhoud. Wat blijft er dan over voor iets nieuws? Hoe financieren we dat?

Op een bierviltje berekende ik ooit dat om de projecten uit het regeerakkoord uit te voeren er minstens 10 miljard extra nodig is. Ik snap dat de bewindspersonen dat niet kunnen bevestigen, maar zie uit naar de rapportage naar aanleiding van mijn eerdere motie om alles (aanleg, beheer etc.) eens op een rij te zetten en te onderbouwen. Welke rapportages volgen nog?

Tel daarbij de wensen voor verkeersveiligheid, waar we gelukkig wel fors in investeren. Neem de N50 in Overijssel, of de N9 in Noord-Holland en zo nog veel meer. De VVD is daar verheugd over en ziet dat de eerste 165 mln vd 200 nu al bestemd is binnen het totaalpakket van 1 miljard dat gemobiliseerd wordt.

Veiliger maken

De Minister heeft verkeersveiligheid echt op de kaart gezet en als VVD hebben we het Strategisch Plan Verkeersveiligheid en de uitwerking stevig gesteund. De VVD vraagt de bewindspersonen verkeersveiligheid (of het nu gaat om de weginrichting met aparte, fietspaden, minder gevaarlijke bomen en bermen, of overgangen en bij stations) te blijven omarmen. Slachtoffers kosten de samenleving meer. Voorkomen is beter.

Als het gaat om geld, kijk eens naar de plannen van de G5 als investeringsaanvragen die eventueel uit het Nationale Groeifonds zouden moeten gaan komen. Ik tel zo 18-20 miljard. Infra is genoemd als iets dat het verdienvermogen versterkt. Het kan niet anders dat vele indieners teleurgesteld gaan worden. Wat gebeurt er dan met hun plannen? Naast dat de noodzaak om te investeren groot is, ontbreken de financiële middelen. De tijd dringt, want de maatschappelijke kosten van files en reistijdverlies zullen snel terugkomen op een hoger niveau.

Is OV echt een alternatief?

Het idee van de meeste partijen dat je met alleen meer en beter OV en fiets alle problemen oplost is vrij absurd. Het helpt wel, maar naast dat de capaciteit er niet is, willen mensen zich niet laten dwingen. Die stappen alleen over als er een serieus alternatief is. In 72% van de afgelegde kilometers en bij 94% van de verplaatsingen is dat nu niet het OV, maar vaak de fiets of de auto. Als je 10% van de automobilisten in de trein zou krijgen, moet de rails in NL ongeveer verdubbelen. En buiten de Randstad is het vaak weinig rendabel. Complimenten voor het KIM overigens. Ik raad iedereen aan daar naar te kijken, samen met de NMCA die volgend jaar een update krijgt.

Nieuwe wensen

Het mooie is dat de noodzaak om te blijven investeren in infra is duidelijk voor deze commissieleden, maar de vraag of er extra geld voor komt in een nieuw kabinet.

Het beheer en onderhoud wordt nu aangepakt door de Minister en dat is mooi, maar leidt wel tot het opslokken van het geld. Nieuwe wensen en ontbrekende knelpunten blijven onbereikbaar. De tegenvallers gooien ook roet in het eten en vlak de milieuregels niet uit, want die leiden tot vertragingen en extra kosten waar niemand wat aan heeft. Ik wil niet somber zijn, want veel lukt ook wel en dat is knap.

Op korte termijn naar voren halen van investeringen

Denk aan het naar voren trekken van liefst 1,9 miljard aan beheer en onderhoud. Kunt u aangeven daar dat gerealiseerd wordt? De bouwsector is uw dankbaar en de reizigers ook! Grote dank. Of de overprogrammering waar de VVD en anderen om vroegen voor het geval er projecten elders vertragen, dat je genoeg achter de hand hebt. Het lijstje steeg van 2,5 naar 3 miljard.

Concreet, namen en rugnummers. Neem de N35 al eerste; een project in Overijssel waar hard voor geknokt is. Een project dat niet in regeerakkoord stond en waar samen toch totaal minstens 200 mln geïnvesteerd gaat worden met zicht op 2x2-baans, veilige oversteekplaatsen en rondwegen. Samen met Kornwerderzand vorig jaar unieke prestaties. De A27 doorstroming naar en vanaf Almere. Tracébesluit A27/A12, de aanpak A4/N14, A15 verbreding, A28 aanpak van Amersfoort tot Hoogeveen, zelf ben ik blij met de A50 Nijmegen-Eindhoven.

Ook het OV met diverse stations, vele fietsenstallingen en aanpak 180 onbewaakte overwegen. Bij VDL Nedcar een stukje verbinding ism EZK voor banen, de aandacht voor het goederenvervoer, de ontwikkeling van de Haagse wijk de Binckhorst met 150 mln voor HOV, de 118 mln voor de vaarweg Lemmer-Delfzijl en projecten voor de grote wateren en ongehinderde binnenvaart.

Over de afspraken uit het verslag van de bestuurlijke overleggen MIRT geeft de VVD de volgende vragen:

  • · 
    Wat is nu concreet het doel met Minder Hinder? Houden we ook rekening met langdurige afsluitingen van bruggen die einde levensduur hebben en ineens dicht moeten?
  • · 
    Wat is bij Smart Mobility MAAS nu de gewenste concrete uitkomt? Wanneer een succes? Hoeveel gebruikers nodig hiervoor? Hoe te meten? Relevant voor alle regio's? Welke planning?
  • · 
    Bij Beter Benutten idem, hoeveel geld is hier nu ingestopt? Welke projecten zijn uitgevoerd? Wat is de echte winst hiervan en hoeveel blijvend gedragseffect als de subsidies is gestopt?
  • · 
    Bij Mobiliteit en verstedelijking staan grote opgaven voor de toekomst met vele opgaven. Zou het niet verstandig zijn om primair de bereikbaarheid als uitgangspunt te nemen en deze per regio in kaart te hebben? Als je alles koppelt heb je een reuze opgave, waarbij de kans aanwezig is, dat zoveel eisen, tot niets leidt. Als er geen geld is voor nieuwe ontsluitingen, dan kun je de woningaantallen ook op je buik schrijven. Dus wat gaat het nieuwe kabinet daaraan doen?
  • · 
    De brede doeluitkering, de besteding vind ik nog steeds een zwarte doos, Kunnen de bewindspersonen toezeggen dat beheer en onderhoud van projecten die volgen uit het groeifonds ook meerjarig gedekt worden uit dat groeifonds en niet over de schutting gegooid worden bij uw departement?
  • · 
    Welke spreiding in onderwijstijden en in welke steden is nog meer te realiseren dan nu? Zeker als corona vaccin er is, willen de VVD kansen ziet om structureel meer studenten buiten de spits te laten reizen naar hun colleges.
  • · 
    Welke investeringsstrategie wordt bedoeld bij verstedelijking in de Metropool Regio Amsterdam? Welke middelen en dekking, welke fasering is überhaupt realistisch? Als vervoersbewegingen 56% groeit is OV een must en toplocaties versterken ook, maar hoe en wanneer? Plannen zijn vrijblijvend, want zicht op 75% financiering ontbreekt.
  • · 
    Als regio Amsterdam wel ruim 1 miljard weet op te hoesten (waarvan stad 300 mln op een gemeentelijke begroting van 7 miljard) voor NZ-lijn doortrekken, waarom deze niet inzetten voor tekort op Zuidasdok van eveneens 1 miljard? Hoe staat het met onderhandeling over dekking tekort Zuidasdok? Gaat Amsterdam eindelijk meer betalen, minstens 75% van meerkosten? Wat denkt u van de suggestie dat Amsterdam dat bekostigen uit de bouw van duurdere woningen ipv sociale huur en koop? Kan de Rijksoverheid dat eisen? Of een participatie in Havenbedrijf Amsterdam afdwingen ter compensatie, om zo ons nationale belang beter te waarborgen tegen een stadsbestuur alleen oog heeft voor eigen belang?
  • · 
    Welk wisselgeld biedt de stad Utrecht bij verstedelijkingsopgave? Liggen ze nog dwars bij de gemeente en Provincie bij A27-ring? Realiseren ze zich wel dat dwarsliggen consequenties kan hebben voor de NRU? En U-Ned wat ermee samenhangt? Hoe worden de randgemeenten betrokken bij bereikbaarheid van Utrecht? Is de onderlinge verhouding nog wel gezond? Blijft bedrijventerrein Bilthoven /USP ook bereikbaar per auto en realiseert de stad zich wel dat veel mensen per auto naar hun werk komen, willen of moeten? Een stad met alleen studenten en hoogopgeleiden, maar zonder nabijheid van werk voor mensen met normale banen, is ongezond.
  • · 
    Wat is een regionale parkeerstrategie in Utrecht, worden automobilisten nog verder weggepest? Worden huizen gebouwd die vrijwel niet bereikbaar zijn met de auto? Wat is de meerwaarde van huizen waar je geen bezoek kunt ontvangen zonder gebruik te maken van het OV.
  • · 
    De bereikbaarheid van Brainportregio Eindhoven heeft onze bijzondere belangstelling omdat hier wat meer ratio lijkt te zitten. Hier worden knelpunten opgelost met werkgevers in plaats van tegen. Gezien de economische meerwaarde van de regio hoop ik dat de regio profiteert van onze beslissingen om de bereikbaarheid te vergroten.
  • · 
    Zo ook de complimenten voor de voorkeursbeslissing A2, een verkeersader van jewelste. Deze A2 tussen Vught en Deil, doorsnijdt het midden in het land en gaat over de grote rivieren. Logisch dat deze nodig is. De aansluiting met de A15 verdient terecht aandacht, als personen- en goederenverkeer elkaar kruist.
  • · 
    De aanpak A50 is echt iets waar ik trots op ben. Dank daarvoor en ook Nedcar heb ik net al genoemd. Waar economische belangen samenkomen met verkeer, gaat het goed. Werk is de basis, wellicht meer dan een woonplek van iemand.
  • · 
    Voor Noord-Nederland noemde ik al de vaarweg Lemmer-Delfzijl. De vaarhoogte dient dusdanig te zijn dat binnenvaart ongestoord 24/7 door kan en fietsers niet meer hoeven te wachten op een openstaande brug. Die bruggen in Groningen mogen ook best een wat hippere uitstraling en naam krijgen. Te beginnen met de Bauke Mollema brug, of de Bauke en verderop de Mollemabrug. Dan kun je er een mooi NK wielerrennen organiseren. De inpassing is van belang en fijn dat er geld voor beschikbaar komt. Bovendien dat de bestuurders de uitkomst onderschrijven.
  • · 
    De A28 aanpak noemde ik al als positief, over het spoor spreekt mijn collega, en de aanpak grote wateren en veerdiensten/baggeren naar de eilanden hebben we het eerder al gehad.
  • · 
    De aanpak Afsluitdijk duurt langer, het zou mooi zijn als fietsers, wielrenners en wandelaars makkelijk door kunnen (met een busje of lopend langs de rand), maar het autoverkeer mag hierdoor geen extra vertraging kennen. Kan de Minister dit toezeggen? En wil ze nog eens kijken naar fietsers?
  • · 
    Over Oost NL, sprak ik eerder over de N35, maar ook de A1/35 aanpak huldigen wij, en ik wil weten of de A1/A30 en knooppunt Hoevelaken niet eerder kan. Hierover heb ik een motie voor.
  • · 
    Ook voor de A12 Gouwe-Oudenrijn, die wij als VVD graag op de kaart zien blijven staan en beslist in een volgend kabinet verder moet komen. De oplossing met de aansluiting N11 en Bodegravenboog is iets waar ik me eerder voor heb ingezet en ben blij dat de Minister die voorkeur in de uitwerking meeneemt. Ik vraag de Minister dat te blijven doen.
  • · 
    Bij de uitwerking van de Brienenoord wil ik de Minister vragen te bevestigen dat de Rijksbijdrage naar rato geldt voor de mate waarin het het fileknooppunt op de A16 verlicht. Want autogeld is autogeld.
  • · 
    Kleinere zaken waar we blij van worden; de buisleidingen terug op de kaart, de truckparkings die langs goederencorridors onmisbaar zijn voor onze logistieke chauffeurs, de individuele afslagen die worden aangepakt, zoals bij de railterminal aan de A15, belangrijk voor overslag van spoor naar weg en verderop water.

Kortom, een mooie lijst en werk aan de winkel, en dan geef ik nu het woord aan mijn collega

Meer over ...