Eindelijk excuses voor mensenrechtenschending intersekse en trans mensen - Hoofdinhoud

Zaterdag 27 november sprak demissionair minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur & Wetenschap) formeel namens de staat het excuus en erkenning uit naar intersekse en trans mensen, voor de onmenselijke voorwaarden die tot 2014 gekoppeld waren aan het wijzigen van hun wettelijke geslacht. Dat gebeurde bij een plechtige ceremonie in de Ridderzaal. 30 november 2020 werd het excuus informeel al uitgesproken.

Onmenselijke wetgeving

Tussen 1985 en 2014 moesten mensen die hun geslacht juridisch wilden veranderen verplicht geslachtsoperaties ondergaan, onomkeerbaar gesteriliseerd worden, mochten geen genetisch materiaal opslaan en moesten zelfs tot 2001 verplicht scheiden. Dit zorgde ervoor dat intersekse en trans mensen voor een onmogelijke keuze kwamen te staan: of ingrijpende operaties ondergaan en nooit meer kinderen kunnen krijgen, of met een foute geslachtsregistratie door het leven gaan, met alle gevolgen van dien.

Deze voorwaarden waren in strijd met mensenrechten, onder andere het Europees verdrag voor rechten van de mens en artikel 11 van de grondwet. Ook hadden de voorwaarden geen medische grondslag en een zware schending van de lichamelijke integriteit. In 2008 bepaalde het Europees hof van de rechten van de mens al dat er sprake was van mensenrechtenschending. Ook constateerde Human Rights Watch dit in 2011. De Raad van Europa riep in 2013 al op om de verplichte sterilisatie van trans mensen te beëindigen.

Excuus, erkenning en tegemoetkoming

Het transgender- en interseksecollectief hebben in 2019 de staat aansprakelijk gesteld voor het leed wat veroorzaakt is onder de voormalige wetgeving. Met het nu uitgesproken excuus, de erkenning en de tegemoetkoming heeft het collectief gelijk gekregen.

Bij de ceremonie spraken onder andere Willemijn van Kempen en Vreer Verkerke over de voormalige wet en het daaruit ontstane leed, maar ook werd de tegemoetkoming van 5.000 euro bekritiseerd. Er werd niet naar iemands persoonlijke omstandigheden gekeken, noch een duidelijke reden gegeven waarom er voor dat bedrag gekozen is. Dat terwijl de tegemoetkoming in Zweden vier keer zo veel is.

(Foto door Tim Samuel via Pexels)