Vrijheid voor Europa - Hoofdinhoud
Het is nu zaak te werken aan duurzame, rechtvaardige vrede voor Oekraïne. Dat kan alleen als we schouder aan schouder staan, want als we eensgezind zijn, in Europa en in Nederland, kunnen we laten zien dat we niet buigen voor Poetin. Lees hier een uitgebreide analyse van partijleider Frans Timmermans over de recente ontwikkelingen in de wereld en wat Europa te doen staat.
Het raakte me afgelopen zondag opnieuw: de vele demonstranten die vastberaden samenkwamen op de Dam in Amsterdam, in aanwezigheid van onverschrokken veteranen. Zij laten allemaal zien hoeveel moed en doorzettingsvermogen de Oekraïners hebben, die sinds de invasie van Poetin drie jaar geleden niet alleen vechten en sterven voor hun eigen vrijheid maar voor de vrijheid van heel Europa.
Het is onverminderd belangrijk dat we de steun aan Oekraïne voortzetten. Want de panelen van het wereldtoneel zijn aan het verschuiven.
President Trump lijkt te breken met tachtig jaar consistent Amerikaans beleid waarbij de veiligheid van Amerika onlosmakelijk was gekoppeld aan de veiligheid (van het vrije deel) van Europa. Door met Poetin te onderhandelen over de toekomst van Oekraïne zónder Oekraïne en zonder betrokkenheid van Europa keert Trump ons continent de rug toe. De Trans-Atlantische breuk dreigt duurzaam te zijn.
We maken een Zeitenwende mee, waarbij alles wat vanzelfsprekend leek, in een paar dagen op z’n kop gezet is.
Recht boven macht
De noodzaak van een eensgezind Europa is groter dan ooit. We zullen met grote spoed moeten werken aan het versterken van de eigen veiligheid, aan het verhogen van de eigen weerbaarheid, onder meer door onze afhankelijkheid van geïmporteerde fossiele energie te verminderen en meer en sneller te investeren in toekomstgericht industriebeleid en een versnelde energietransitie. Bovendien zullen we moeten bouwen aan de weerbaarheid van onze eigen burgers, die van de politiek verwachten dat de vrijheden die ons dierbaar zijn en het welzijn waar we naar streven geborgd zijn.
We maken een Zeitenwende mee, waarbij alles wat vanzelfsprekend leek, in een paar dagen op z’n kop gezet is.
Meer dan ooit tevoren is eensgezindheid nodig om te laten zien dat we niet buigen voor de verdeel en heerspolitiek van Poetin, in het volle besef dat op vele plekken in de wereld recht moet wijken voor macht. Nu zelfs de VS dat pad lijkt te zijn ingeslagen is wegduiken of schuilen tot het weer overwaait geen optie.
Want als de internationale verhoudingen weer worden gedomineerd door macht in plaats van recht, dan zal Europa dat niet overleven. Het wezenskenmerk van een verenigd Europa is nu juist dat het recht grenzen stelt aan de macht, zodat ook wie klein is, zwakker staat, armer is of een minderheid vormt, kan rekenen op bescherming.
Als recht buigt voor macht, wordt wie machteloos is ook rechteloos - en het tweelingszusje van rechtenloosheid is straffeloosheid zoals we sinds 2014 in Oekraïne zien, en ook in het Midden-Oosten. Landen zullen niet verdwijnen. Maar hun verhoudingen zullen niet langer gebaseerd zijn op het (internationaal) recht maar op wie het machtigst is. Kleinere landen - en dan gaat het bijvoorbeeld ook over grote Europese landen als Duitsland - zullen veel aan invloed verliezen.
Dat pad moeten wij niet op. Macht zal moeten buigen voor recht. Juist daarom zullen we pal moeten staan voor een vrij en onafhankelijk Oekraïne, binnen internationaal erkende grenzen, met voldoende garanties tegen Russische agressie. Dit is in het rechtstreekse belang van onze veiligheid en van de stabiliteit op ons continent.
Paard van Troje
Europa mag niet toestaan dat er over ons, zonder ons wordt besloten. Aan de Europese eensgezindheid die daarvoor nodig is kan Nederland slechts geloofwaardig bijdragen als onze eigen regeringscoalitie óók eensgezind is. Verdeeldheid in de coalitie zet Nederland buitenspel op het moment dat onze veiligheid sinds de Cubacrisis niet zo sterk op het spel heeft gestaan. Op die manier staan we op het menu van Poetin en Trump, die Europa met mooie messen naar hun eigen goeddunken zullen gaan verdelen: ‘jij dit stukje, ik dat stukje’.
Maar onze coalitie is verdeeld en dat komt door de PVV.
Wilders is het paard van Troje in dit kabinet.
Het Russische vriendschapspeldje dat hij enkele jaren geleden vol trots in de Duma in Moskou droeg heeft hij stiekem opgeborgen.
Hij staat te juichen bij de speech van de Amerikaanse vicepresident JD Vance op de veiligheidsconferentie in München, waarin Vance Europa keihard afviel en de maat nam.
Wilders wil minder geld naar Oekraïne.
Wilders wil Oekraïne niet in de NAVO en niet in de Europese Unie.
Het mogelijk sturen van grondtroepen is voor hem onbespreekbaar.
En het gaat nog verder, want alles wat Wilders zegt - en alle Poetinpropaganda die minister van asiel en migratie Marjolein Faber daaraan toevoegt - wordt als een overwinning ontvangen door Poetin en het Kremlin, en is onderwerp van gesprek in de Russische media.
En onze Europese partners? Die kijken ernaar en denken: kunnen we daar wel op vertrouwen?
We zullen moeten bijdragen aan de versterking van de Nederlandse en Europese positie, maar daarvoor is eensgezindheid in de coalitie een absolute voorwaarde. Een coalitie die op dit punt niet eensgezind is, kan de belangen van de Nederlanders onvoldoende dienen en moet zijn biezen pakken.
Een rechtvaardige vrede
Wat ons te doen staat is werken aan een duurzame vrede voor Oekraïne, waarbij door Poetin bezet gebied weer wordt opgegeven en een soeverein land zich beschermd weet tegen een dictator.
Al drie jaar is het menselijk lijden met geen pen te beschrijven, ook niet van de vele, vele onschuldige burgerslachtoffers, de vele gezinnen bedolven onder puin, de duizenden kinderen ontvoerd naar Rusland. We zijn het hen verschuldigd te komen tot een vrede die blijvend is, waarbij de dreiging voor toekomstige oorlogen wordt verminderd.
Vrede dus, maar alleen rechtvaardige vrede. Poetin wil een onrechtvaardige vrede, laten we daarover geen illusies koesteren. Hij zal zijn droom van een groot Russisch rijk nooit opgeven. Het is woest makend dat deze oorlogsmisdadiger en maffiabaas door de Amerikaanse president als gelijkwaardige onderhandelingspartner op het schild wordt gehesen.
Het is dieptriest dat de Amerikaanse president hem, zonder de Oekraïners ook maar te betrekken, het behoud van zijn veroveringen in het vooruitzicht stelt. Het is onaanvaardbaar dat beide mannen de indruk wekken Europa wel weer even in invloedssferen op te zullen delen. Dit mogen we nooit laten gebeuren.
Alhoewel het voorbarig is te speculeren over welke bijdrage Nederland zou kunnen leveren bij een staakt-het-vuren of een kansrijke, rechtvaardige vredesovereenkomst, is nu al de deur dichtgooien voor een eventuele bijdrage aan een vredesmacht onverantwoord. ‘Nee’ is onverantwoord, voor ‘ja’ is het nog veel te vroeg. Eerst zal duidelijk moeten zijn hoe een akkoord eruit ziet, welke garanties er worden gegeven, wat er nodig is om die garanties te borgen, wie daar allemaal aan bij kan dragen en welke mogelijkheden de krijgsmacht heeft.
Militairen sturen kan alleen met uiterste zorgvuldigheid en na weging van alle factoren. Dat is een verantwoordelijkheid waar wij nooit lichtvaardig mee omgaan, maar waar we ook nooit voor mogen terugdeinzen als onze veiligheid rechtstreeks in het geding is.
Eensgezind Europa
Maar er kan niet over Oekraïne worden onderhandeld zonder Oekraïne, er kan niet over Europa worden gesproken zonder Europa. Iedere poging dat toch te doen zal falen en zal conflicten alleen maar verergeren en nieuwe conflicten uitlokken.
Ondertussen is het zaak onze zorgen om te zetten in effectief handelen. Oekraïne zal zo snel mogelijk alle middelen moeten krijgen om haar positie te versterken. Op langere termijn is een versterkte Europese integratie nodig, en veel intensievere militaire samenwerking in een soort Europese coalition of the willing. Lidmaatschap van de NAVO en de Europese Unie voor Oekraïne blijven het doel.
De zorgen over de toekomst en de onvoorspelbaarheid van dit moment zijn enorm. Ik deel ze ook. Maar Poetin staat zwakker dan we vaak denken en ik ben ervan overtuigd dat Europa sterk en welvarend genoeg is om de ontstane situatie het hoofd te bieden. Op voorwaarde dat Europa verenigd is en haar plaats aan tafel opeist. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat onze fundamentele waarden, onze veiligheid en onze welvaart niet worden geofferd op het altaar van de brute machtspolitiek. We hebben ons lot in eigen hand. Mits we bereid zijn er ook voor op te komen.
Frans Timmermans