Informele Europese top Malta 3 februari 2017 - Hoofdinhoud

Bron: European Commission

Op 3 februari 2017 kwamen de regeringsleiders van de EU-lidstaten i, de voorzitter van de Europese Raad i, de voorzitter van de Europese Commissie i en de Hoge Vertegenwoordiger voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid i naar Malta. Hoofdpunten waren migratie en de toekomst van de Europese Unie i na de 'brexit i'. Premier May i van het Verenigd Koninkrijk is niet bij het tweede deel uitgenodigd. Het betreft dan ook geen officiële Europese Raad i, maar een informele top, als vervolg op de informele top in Bratislava i van 16 september 2016.

De informele top in Malta bestond uit twee onderdelen.

In de ochtend bespraken de 27 staatshoofden en regeringsleiders de externe dimensie van migratie. Vooral de route van vluchtelingen over de Middellandse Zee en de situatie in Libië kwamen aan bod.

Tijdens middagsessie werd de viering van de zestigste verjaardag van de Verdragen van Rome voorbereid. Dat jubileum vindt plaats op 25 maart 2017. Ook spraken de leiders verder over de toekomst van de Europese Unie na het vertrek van het Verenigd Koninkrijk. Ook het herstel van het vertrouwen van de burger in de Europese samenwerking stond op de agenda. Daarnaast werd de relatie met de Verenigde Staten na het aantreden van president Trump besproken.

Over de aanpak van de migrantenstromen uit onder andere Libië waren de lidstaten werd snel overeenstemming bereikt. "We zijn het eens geworden over onmiddellijke operationele maatregelen die het aantal irreguliere migranten moeten helpen verminderen", aldus Donald Tusk i.

Over de toekomst van de EU bestond minder overeenstemming.

De Verklaring van Malta

In de Verklaring van Malta worden de doelstellingen voor de migratiestromen besproken. De regeringsleiders bespraken met name de situatie in Libië. Zij willen optreden met inachtneming van de mensenrechten, het internationaal recht en de Europese waarden, in samenwerking met de UNHCR i en de IOM i.

Zij zijn van mening dat het garanderen van doeltreffende controle op de buitengrenzen bij een duurzaam migratiebeleid hoort. Daarom zet de EU de samenwerking met Turkije op dit gebied voort. Daarnaast wordt de steun aan de landen op de Westelijke Balkanroute voortgezet.

Intensievere samenwerking met Libië en haar buurlanden in Noord Afrika en ten zuiden van de Sahara zal migratiestromen door het centrale Middellandse Zeegebied verminderen en het bedrijfsmodel van mensensmokkelaars ontwrichten. Het partnerschapskader en het actieplan van Valletta hebben tot doel diepere oorzaken van migratie zichtbaar te maken.

De urgentie van de situatie vereist extra maatregelen op regionaal niveau. Daarnaast zijn de regeringsleiders blij met de mededeling van de Commissie en de hoge vertegenwoordiger getiteld: "Migratie langs de centrale Middellandse Zeeroute - Migrantenstromen beheersen en levens redden".

In het kader van het stabiliseren van Libië zal de EU zich inzetten voor een inclusieve politieke oplossing en voor steun aan de presidentiële raad en de door de VN gesteunde regering.

De volgende elementen vormen het zogenaamde 'Tienpuntenplan':

• 1) 

  Opleiding, uitrusting en steun voor de Libische kustwacht en andere betrokken instanties.

• 2) 

  Verdere inspanningen gericht op het ontwrichten van het bedrijfsmodel van smokkelaars. Libië en andere landen op de route en internationale partners spelen hierbij een rol, net als de betrokken lidstaten, internationale missies en operaties, Europol i en de Europese grens- en kustwacht i.

• 3) 

  Ondersteuning voor ontwikkeling van plaatselijke gemeenschappen in Libië.

• 4) 

  Zorgen voor adequate opvangcapaciteit- en omstandigheden in Libië voor migranten, samen met het UNHCR en de IOM.

• 5) 

  De IOM helpen vrijwillige terugkeer te verhogen.

• 6) 

  Verbetering van voorlichtingscampagnes en initiatieven gericht op migranten in Libië, landen van herkomst en doorreislanden.

• 7) 

  Helpen de druk op de Libische grenzen te verminderen door samenwerking met Libische autoriteiten en de buurlanden van Libië.

• 8) 

  Alternatieve routes van smokkelaars in de gaten houden door samenwerking met de buurlanden van Libië en de landen van het partnerschapskader.

• 9) 

  Ondersteuning van individuele lidstaten die zich bezighouden met Libië.

• 10) 

  Verdieping van de dialoog en samenwerking inzake migratie met alle buurlanden van Libië. Hieronder valt betere samenwerking met de lidstaten en de Europese grens- en kustwacht om afreizen te voorkomen en terugkeeroperaties te beheren.

Voor bovenstaande doelen zullen de benodigde middelen worden verstrekt. In de officiële ontwikkelingshulp voor Afrika (dit jaar 31 miljoen euro) wordt meer aandacht besteed aan migratie. Andere acties kunnen gefinancierd worden door het EU-trustfonds voor Afrika (1,8 miljard uit de EU begroting) en 152 miljoen bijdrage van lidstaten. De Commissie heeft besloten 200 miljoen euro extra uit te trekken voor het Noord-Afrikaanse onderdeel van dit fonds.

Het externe migratiebeleid wordt verder ontwikkeld om het crisisbestendig te maken. Daarnaast zijn de EU leiders blij met het voorstel van de Commissie om een geactualiseerd actieplan inzake terugkeer te presenteren.

De 28 staatshoofden zijn het erover eens dat zij snel en vastberaden moeten handelen. Het Maltese voorzitterschap heeft als doel om samen met de Commissie en de hoge vertegenwoordiger een concreet uitvoeringsplan aan de Raad i voor te stellen en de resultaten hiervan nauwgezet te volgen. De Europese Raad zal de vorderingen tijdens de bijeenkomsten in maart en juni evalueren.

Toekomst van de EU

Al tijdens de lunch zijn de EU leiders begonnen met praten over de toekomst van de Europese Unie. "De ontwikkelingen op het internationale toneel herinneren ons eraan hoe belangrijk de EU is", aldus Tusk. Hij doelt hiermee onder andere op de dreiging vanuit Rusland en de ontwikkelingen in de VS. In het kader van deze internationale ontwikkelingen is er gepraat over de toekomst van de EU.

De Belgische premier Charles Michel i uitte bij aankomst het verlangen naar diepere Europese integratie. Hij onderbouwde dit pleidooi met de dreiging die Trump, Poetin en Xi Jinping voor de Europese burgers vormen. Hij sprak ook een waarschuwing uit voor Oost-Europese lidstaten die hun bewondering voor Trump niet onder stoelen of banken steken. Hij verweet hen een gebrek aan solidariteit in de vluchtelingencrisis. "Desnoods gaan we verder zonder jullie."

Tusk wil dat de leiders van 27 lidstaten (zonder het Verenigd Koninkrijk) tijdens de viering van het Verdrag van Rome op 25 maart 2017 officieel vastleggen dat ze door willen met de Europese Unie.

Over Trumps beleid zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel: "Wij houden in relaties met bondgenoten vast aan Europese waarden." Hiermee impliceerde ze een verschil in beleid tussen de VS en Europa. De sfeer jegens de overzeese bondgenoot bleef echter positief.

Op dit gebied wilde minister-president Mark Rutte i vooral de spanning wegnemen. 'Trump-bashen' moest volgens hem voorkomen worden want: "We moeten ook een relatie opbouwen met de nieuwe Amerikaanse president.”

Meer informatie