Feiten - Hoofdinhoud

Feiten doen er niet toe. Het gaat om emoties. Mensen zoeken hun eigen waarheid, vooral op internet. Deze stelling is populair tegenwoordig. En er zit veel waarheid in. Op Twitter zag ik deze week een berichtje over de afgelopen Amerikaanse verkiezingscampagne. De laatste maanden van de campagne oversteeg het aantal nepberichten dat via Facebook werd gedeeld het aantal feitelijke nieuwsberichten. Deze campagne was er een van liegen en bedriegen. Dat is zorgelijk, omdat zo het democratisch debat gefrustreerd raakt en de tegenstellingen in de samenleving verder aangewakkerd worden. Alsof mensen niet in één wereld leven, maar in parallelle werelden. Dat is schadelijk voor de democratie en dat is funest voor een samenleving.

Our investigation: Fake election news did better than real news on Facebook in the final months of the election https://t.co/1IG8ajlEww pic.twitter.com/TQxFUcfeqp

— BuzzFeed News (@BuzzFeedNews) November 17, 2016

Maar wat zijn feiten? In de verkiezingscampagne in Nederland zal je zien dat vooral de VVD met cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek zal aantonen dat het kabinetsbeleid gewerkt heeft. De welvaart in ons land gaat omhoog, omdat de economische groei toeneemt. De economische groei wordt dan gedefinieerd als het groeicijfer voor het bruto binnenlands product.

Maar wat zegt dit cijfer?

Ten eerste kent het groeicijfer flinke statistische tekortkomingen. Het is vrijwel onmogelijk om kwaliteitsverbeteringen van producten en diensten in dit ene groeicijfer mee te nemen. Ook de diensten die in de deeleconomie steeds meer door mensen direct worden uitgeruild, zijn lastig te vatten in het cijfer voor de economische groei.

Veel belangrijker dan deze statistische meetfouten is dat het groeicijfer niets zegt over onze echte welvaart, over ons welzijn. Het zegt bijvoorbeeld niets over het verlies aan natuur of over milieuverslechtering. Als er meer auto’s komen en de luchtvervuiling neemt toe, gaan we er dan in welvaart en welzijn echt op vooruit. Nee toch? Als we minder tijd hebben om voor elkaar te zorgen, gaan we er dan op vooruit. Nee toch? Daarnaast zegt het groeicijfer niets over de verdeling van de economische welvaart. Als tien procent van de mensen er fors op vooruit gaat, en alle anderen niet, wat hebben dan aan een hogere groeicijfer. Weinig toch?

Achter de cijfers gaan mensen schuil

Feiten en cijfers doen er toe. Ze zijn belangrijk. Maar achter de cijfers gaan mensen schuil. Mensen met emoties, die wellicht niets hebben aan een hogere economische groei, omdat zij hun inkomen niet zien toenemen. Mensen met emoties, omdat ze naast een drukke snelweg wonen waar de luchtvervuiling toeneemt. Mensen met stress, omdat ze in verschillende flexibele contracten hard moeten werken, maar het hoofd nauwelijks boven water kunnen houden en geen tijd hebben om voor hun naasten te zorgen.

In het politiek debat gaat het daarom niet alleen om feiten en cijfers. Als een hoger groeicijfer betekent dat ons welzijn omlaag gaat, dat we natuur verliezen, dat de ongelijkheid groter wordt, dan moeten we het ‘feit’ van de toenemende groei aan de kaak stellen. En let op: dat ‘feit’ gaat vooral de VVD uitventen in deze campagne. Dat ‘feit’ moeten wij als GroenLinks ontmaskeren. Feiten en cijfers zeggen niets zonder waarden en idealen.