Commissie start debat over geleidelijke overgang naar efficiënter en democratischer besluitvorming fiscaal beleid EU - Hoofdinhoud

De Commissie heeft vandaag de discussie aangezwengeld over de hervorming van fiscale besluitvorming in de EU op terreinen waarop momenteel unanimiteit tussen de lidstaten is vereist. Vaak lukt het niet om eensgezindheid te bereiken over essentiële fiscale initiatieven, wat kan leiden tot kostbare vertragingen en suboptimale beleidsmaatregelen.

In de vandaag gepresenteerde mededeling wordt een routekaart voorgesteld voor een progressieve en gerichte transitie naar besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid van stemmen (BGM) volgens de gewone wetgevingsprocedure, zoals dat al op de meeste andere EU-beleidsterreinen het geval is. De EU-verdragen voorzien in deze mogelijkheid.

Besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid van stemmen stelt lidstaten in staat sneller, doeltreffender en democratischer compromissen te sluiten over fiscale aangelegenheden, om het maximale uit dit beleidsterrein te halen. Door de gewone wetgevingsprocedure te gebruiken, kan bij fiscale besluiten ook geprofiteerd worden van concrete input van het Europees Parlement, wat meer recht doet aan de standpunten van burgers en de verantwoordingsplicht vergroot.

De Commissie stelt niet voor de bevoegdheden van de EU op het gebied van belastingen te veranderen, en evenmin om wijzigingen aan te brengen in het recht van een lidstaat om naar eigen goeddunken inkomsten- of vennootschapsbelastingtarieven vast te stellen. Het doel is juist om lidstaten de kans te geven hun reeds gebundelde soevereiniteit doeltreffender te gebruiken zodat gezamenlijke uitdagingen sneller kunnen worden aangepakt.

Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker i, die in zijn recente toespraak over de Staat van de Unie al voor gekwalificeerde besluitvorming op fiscaal gebied gepleit heeft: "We hebben moderne en ambitieuze belastingstelsels nodig voor onze economieën, die steeds mondialer worden. Ik blijf groot voorstander van een overgang naar besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid en een krachtigere stem voor het Europees Parlement als het gaat om de gemeenschappelijke toekomst van belastingen in onze Unie."

Commissaris Pierre Moscovici i voor Economische en Financiële Zaken, Belastingen en Douane: "De EU heeft sinds het ontstaan van de Gemeenschap, zes decennia geleden, een rol gespeeld in het fiscale beleid, maar waar de unanimiteitsvereiste op dit vlak in de jaren vijftig misschien nog zinvol was, met zes lidstaten, snijdt zij tegenwoordig geen hout meer. Het unanimiteitsbeginsel op het gebied van belastingen lijkt in toenemende mate politiek achterhaald, juridisch problematisch en economisch contraproductief. Ik ben mij er volop van bewust dat dit een heel gevoelig onderwerp is, maar dat kan niet betekenen dat er niet over gediscussieerd zou mogen worden. Dus laten we het debat hierover vandaag beginnen."

Door het unanimiteitsbeginsel zijn belangrijke voorstellen voor groei, concurrentievermogen en fiscale rechtvaardigheid in de eengemaakte markt jarenlang geblokkeerd. Tegelijkertijd heeft het democratisch gekozen Europees Parlement tot nu toe slechts een raadgevende rol in het besluitvormingsproces.

De vandaag geschetste aanpak zou voor een nieuw elan zorgen en de besluitvorming op dit gebied nieuw leven inblazen in een tijd waarin de internationale gemeenschap sterk reflecteert op de te volgen fiscale koers. Als de EU de problemen aanpakt die onlosmakelijk verbonden zijn met het huidige kader, zou dit ook goed zijn voor de reputatie van de EU als mondiale voortrekker bij het vinden van realistische oplossingen voor het fiscale beleid in de 21^e eeuw.

In de vandaag voorgestelde mededeling vraagt de Commissie de Europese leiders, het Europees Parlement en andere belanghebbenden na te gaan of het mogelijk is om in vier stappen geleidelijk over te schakelen naar een besluitvormingsproces op basis van gekwalificeerde meerderheid, zoals hieronder is uiteengezet (zie de factsheet voor meer informatie):

• - 

  In stap 1 komen de lidstaten overeen BGM toe te passen voor maatregelen die de onderlinge samenwerking en wederzijdse bijstand tussen de lidstaten bij de bestrijding van belastingfraude en -ontduiking verbeteren, en voor administratieve initiatieven van EU-bedrijven, zoals geharmoniseerde rapportageverplichtingen. Deze maatregelen kunnen doorgaans op instemming van alle lidstaten rekenen, maar worden nogal eens geblokkeerd om redenen die geen verband houden met het op te lossen probleem zelf.
• - 

  In diezelfde geest zou in stap 2 BGM een nuttig instrument zijn om meer vaart te zetten achter maatregelen waarbij belastingheffing andere beleidsdoelstellingen flankeert, zoals de bestrijding van de klimaatverandering, de bescherming van het milieu of de verbetering van de volksgezondheid.

In de mededeling van vandaag wordt voorgesteld dat de lidstaten snel besluiten over de verdere vormgeving van de eerste twee stappen.

• - 

  In stap 3 zou BGM bijdragen aan het moderniseren van reeds geharmoniseerde EU-voorschriften, zoals btw- en accijnsvoorschriften. Door snellere besluitvorming op deze gebieden zouden de lidstaten gelijke tred kunnen houden met de laatste technologische ontwikkelingen en veranderingen op de markt, wat zowel de EU-lidstaten als de bedrijven ten goede zou komen.
• - 

  In stap 4 zou overgeschakeld kunnen worden op BGM voor grote fiscale projecten, zoals de gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting (CCCTB) en een nieuw stelsel voor de belastingheffing van de digitale economie, maatregelen die dringend nodig zijn om een eerlijke en concurrerende belastingheffing in de EU te garanderen. Als gevolg van de unanimiteitsvereiste is de vooruitgang met name traag op het gebied van de CCCTB.

In de mededeling van vandaag wordt voorgesteld dat de lidstaten zich eind 2025 buigen over de eventuele vormgeving van de stappen 3 en 4.

Op de genoemde gebieden zouden maatregelen kunnen worden genomen op basis van de zogenoemde "overbruggingsclausule" (artikel 48, lid 7, VEU) in de EU-verdragen, die de mogelijkheid biedt om onder bepaalde omstandigheden over te gaan op besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid en de gewone wetgevingsprocedure. Er is geen wijziging van het EU-Verdrag nodig.https://ec.europa.eu/epsc/sites/epsc/files/epsc_brief_passerelles_2.pdf

Volgende stappen

De Commissie roept de EU-lidstaten, het Europees Parlement, en alle belanghebbenden nu op om op constructieve wijze deel te nemen aan de discussie over BGM in het fiscale beleid in de EU en een tijdige en pragmatische aanpak voor de uitvoering ervan vast te leggen.

De EU-leiders wordt met name verzocht hun goedkeuring te geven aan de voorgestelde routekaart en bijtijds besluiten te nemen over het gebruik van de desbetreffende wettelijke bepalingen die in de Verdragen zijn vastgesteld.

Meer informatie

Mededeling: naar een efficiënter en democratischer besluitvorming op het gebied van het fiscale beleid van de EU

Q & A: een geleidelijke herziening van besluitvorming op het gebied van het fiscale beleid in de EU - vragen en antwoorden

Factsheet

Paper van het Europees Centrum voor politieke strategie over de "overbruggingsclausules"

IP/19/225