'State of the Union' 2022 van Commissievoorzitter Von der Leyen - Hoofdinhoud
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen i heeft op woensdag 14 september 2022 de jaarlijkse 'State of the Union i' voor het Europees Parlement i uitgesproken. In de toespraak zette ze uiteen welke beleidsplannen de Europese Commissie het komende jaar wil gaan indienen. Daarnaast reflecteerde ze op de huidige situatie in de Europese Unie.
Von der Leyen begon haar speech met de oorlog in Oekraïne en de Russische agressie, en besprak in dat licht de maatregelen die Europese burgers moeten beschermen tegen de energiecrisis i. Het Europese energiebeleid stond daarmee centraal in de State of the Union, want ook bij het thema klimaat (Green Deal) kwam hernieuwbare energie en het inschakelen van waterstof aan bod.
Terwijl het in de State of the Union van 2021 vooral ging over de coronapandemie, sprak Von der Leyen dit jaar over het herstelplan i na de coronacrisis en kondigde ze een flexibeler economisch beleid en eenvoudigere belastingregels voor het midden- en kleinbedrijf (MKB) aan. Ze benadrukte het belang van Europese onafhankelijkheid in grondstoffenvoorziening en de samenwerking met democratieën overal ter wereld. Tot slot riep ze op tot een nieuwe Europese Conventie, als vervolg op de Conferentie over de Toekomst van Europa i.
De jaarlijkse State of the Union is steevast het moment waarop de Commissie de voortgang van haar eigen werkprogramma i evalueert, maar ook thema's bespreekt die de actualiteit overheersen. De volgende onderwerpen kwamen daarbij aan bod.
Oorlog in Oekraïne
Von der Leyen zette in de State of the Union de blijvende Europese steun aan Oekraïne en solidariteit met het Oekraïense volk in de verf. De Oekraïense first lady, Olena Zelenska, was tijdens de toespraak als eregast aanwezig in het Europees Parlement. Bovenop de militaire steun zal Europa 100 miljoen euro beschikbaar stellen voor de heropbouw van beschadigde Oekraïense scholen. Daarnaast moet Oekraïne vrije toegang krijgen tot de eengemaakte Europese markt en opgenomen worden in de zone voor kosteloze roamingtarieven i.
Energiecrisis
Als antwoord op Poetin's agressie in Oekraïne benadrukte Von der Leyen het belang van een energieonafhankelijke EU en de diversificatie van energiebronnen. Ze verwees naar de stappen die gezet zijn in het opslaan van gasvoorraden. Maar ook de klimaatcrisis stuwt de energieprijzen verder omhoog. Daarom zal de Commissie lidstaten aansporen om maatregelen te nemen om het electriciteitsverbruik te verminderen. Daarbovenop zal de winst van bedrijven die aan een lage prijs elektriciteit opwekken afgeroomd worden en gaan naar burgers die het hard nodig hebben. Het plan zou meer dan 140 miljard euro opleveren en moet de klap van de energiecrisis i helpen opvangen.
Klimaat, natuur en energie
Hoewel klimaat niet centraal stond in haar State of the Union, legde Von der Leyen de link tussen de energiecrisis en de Europese Green Deal. De toenemende prijzen van fossiele brandstoffen wijzen op de volgens haar noodzakelijke vergroening van de Europese economieën. De EU wil daarbij inzetten op de ontwikkeling en aankoop van waterstof. De oprichting van een nieuwe Europese Waterstofbank moet de toekomstige Europese waterstofmarkt mee helpen vormgeven. De EU zal zich ook inzetten om een globaal natuurplan te bereiken op de Biodiversiteitsconferentie van de VN dit jaar. Omdat Europa ook op de korte termijn antwoorden moet vinden op de klimaatverandering i, kondigde von der Leyen aan de capaciteit om bosbranden tegen te gaan te verdubbelen.
Economisch beleid
Naast het herstelplan i, dat er kwam na de coronacrisis en waarvan nog 700 miljard euro geïnvesteerd moet worden in de economie, had Von der Leyen het over nieuwe fiscale regels die tot meer flexibiliteit in het begrotingsbeleid moeten leiden. Dat betekent meer vrijheid voor strategische investeringen en flexibiliteit voor schuldvermindering, maar ook dat er meer verantwoording moet zijn om een duurzaam en stabiel fiscaal beleid te garanderen. Voor het klein- en middenbedrijf beloofde von der Leyen een steunpakket, BEFIT genaamd, met eenvoudige en gelijke belastingregels om zaken te doen in Europa, en een herziening van de richtlijn over betalingsachterstand.
Een sterker Europa in de wereld
Zowel voor het uitvoeren van de Green Deal als voor het industrieel beleid vindt Von der Leyen het van groot belang om onafhankelijk te zijn, maar ook om nieuwe partnerschappen aan te gaan met gelijkgezinde landen en belangrijke groeiregio's. Op die manier kan de EU wereldwijd haar arbeids- en milieustandaarden promoten én leveringszekerheid van goederen en toegang tot grondstoffen waarborgen. In dat licht kondigde Von der Leyen een Europese wet voor belangrijke grondstoffen, de 'Critical Raw Materials Act', aan, die de Europese productie van bijvoorbeeld batterijen en chips zal ondersteunen.
Von der Leyen riep op om te investeren in en samen te werken met andere democratieën, met het doel de waarden van vrede, veiligheid, gerechtigheid en economische vooruitgang overal ter wereld te versterken. Ze sprak haar steun uit voor een Europese Politieke Gemeenschap en richtte zich daarbij nadrukkelijk tot de bevolking van de Westelijke Balkan, Oekraïne, Moldavië i en Georgië. De Commissie zal haar plannen hiervoor aan de Europese Raad i voorleggen.
Bescherming van de Europese levenswijze
In haar State of the Union wees Von der Leyen op het gevaar van autocraten en desinformatie voor de Europese democratie i. Ze haalde daarbij een voorbeeld van de Vrije Universiteit in Amsterdam aan, die een ogenschijnlijk onafhankelijk onderzoekscentrum moest sluiten omdat het gefinancierd bleek te zijn door Chinese organisaties. Om de EU te beschermen tegen schadelijke buitenlandse inmenging, zal de Commissie een pakket voor de Verdediging van de Democratie voorstellen. Ze herhaalde daarbij het belang van conditionaliteit in de EU-begroting.
Europese conventie
Von der Leyen sloot haar State of the Union af met een oproep tot het oprichten van een Europese Conventie die de werking en de toekomst van de EU moet evalueren, omdat ze van mening is dat de EU niet enkel moet uitbreiden maar ook hervormen. Het Europees Parlement riep hier al eerder toe op, en komt er in navolging van de Conferentie over de Toekomst van Europa i. Het burgerpanel, dat een centrale plek had in die Conferentie, moet een regulier onderdeel gaan uitmaken van onze democratie, aldus Von der Leyen.
De 'State of the Union' (SOTEU) is de jaarlijkse toespraak van de voorzitter van de Europese Commissie i waarin de balans wordt opgemaakt over hoe de Europese Unie ervoor staat. Ook worden de belangrijkste plannen van de Commissie i voor het komende jaar uiteen gezet.